Γνωριμία με ένα φυτό: Μια "βόμβα" ενέργειας, το αβοκάντο

Αβοκάντο, μια από τις πιο πολύτιμες τροφές της φύσης.

Από τις βασικές τροφές των Μάγια και των Ινκα, κατάγεται από την περιοχή μεταξύ Νότιου Μεξικού και Κόστα Ρίκα, από όπου εξαπλώθηκε στις υπόλοιπες χώρες της Αμερικής. Αν και οι πρώτες ισπανικές αποστολές στον Νέο Κόσμο περιλαμβάνουν αναφορές γι' αυτό, εντούτοις, και σε αντίθεση με άλλα είδη καρποφόρων, άργησε να διαδοθεί εκτός της ζώνης του Τροπικού. Σήμερα, σε παγκόσμιο επίπεδο (κυρίως σε Μεξικό, Ισραήλ και Ισπανία) καλλιεργούνται περίπου 650.000 στρέμματα αβοκάντου, με μια μέση παραγωγή 500.000 τόνων.

Γνώριμό μας από τα '60s

Στην Ελλάδα εισήχθη στις αρχές της δεκαετίας του '60 στην Κρήτη, όπου καλλιεργήθηκε πειραματικά σε15 στρέμματα. Σήμερα, ο αριθμός αυτός αγγίζει πλέον τα 4.500 στρέμματα (πανελλαδικά), με τα Χανιά να έχουν περίπου 3.600 στρέμματα. Μικρότερες εκτάσεις υπάρχουν σε Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Ρόδο, Μεσσηνία και Ηλεία. Η παραγόμενη ποσότητα ανέρχεται σε 5.500 τόνους ετησίως, ενώ οι εισαγωγές φτάνουν τους 3.000 τόνους. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, λόγω των ακραίων κλιματικών φαινομένων, η ετήσια παραγωγή έχει μειωθεί σημαντικά.

Τροπικό ή υποτροπικό

Το αβοκάντο (Persea americana ή Persea gratissima) ανήκει στην οικογένεια των Lauraceae και στο γένος Persea. Πρόκειται για ένα τροπικό ή υποτροπικό αειθαλές δέντρο με φύλλα έντονου πράσινου χρώματος και μικρά λευκοπράσινα άνθη. Οι καρποί του έχουν σχήμα σφαιρικό, ωοειδές, ελλειπτικό ή επίμηκες με βάρος που ξεκινάει από τα 50 γρ. και φτάνει μέχρι και τα 1.000 γρ. Η σάρκα του έχει χρώμα λευκοκίτρινο ή λευκοπράσινο με βουτυρώδη υφή κατά την ωρίμαση. Η περιεκτικότητά τους σε λιπαρά, το μέγεθος του καρπού και του σπόρου αλλά και η εποχή ωρίμασής τους εξαρτώνται από την ποικιλία.

Υπάρχουν ποικιλίες υποτροπικής και τροπικής προέλευσης καθώς και υβρίδια που έχουν προέλθει από τη διασταύρωση των παραπάνω με μεικτά χαρακτηριστικά. Στην Ελλάδα, ως επί το πλείστον, καλλιεργούνται οι Hass, Fuerte, Ettinger, Bacon, Benik και Zutano, τις οποίες βρίσκουμε στην αγορά από τον Οκτώβριο ώς τον Αύγουστο. Ανεξαρτήτως πάντως της ζώνης προέλευσης και λόγω της ιδιομορφίας που έχουν τα λουλούδια τους (συμπεριφέρονται ως αρσενικά ή θηλυκά σε διαφορετικές στιγμές της ημέρας), οι ποικιλίες χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες. Ετσι, για να επιτύχουμε την επιθυμητή καρποφορία δεν αρκεί να φυτέψουμε μόνο ένα δέντρο στον κήπο μας, αλλά και ένα δεύτερο, από άλλη ομάδα!

Ανθεκτικό στις ασθένειες

Το αβοκάντο «φοβάται» τα ασβεστούχα εδάφη, τους δυνατούς ανέμους και τις ακραίες θερμοκρασίες, μικρότερες των μηδέν βαθμών Κελσίου και υψηλότερες των σαράντα. Χρειάζεται επίσης τακτικά ποτίσματα σε γόνιμα αμμώδη - αργιλώδη εδάφη (με PH 6 - 8) που δεν συγκρατούν νερό. Γι' αυτό, αν θελήσουμε να φυτέψουμε κάποια δέντρα στον κήπο μας, θα πρέπει να προμηθευτούμε εμβολιασμένα από κάποιο φυτώριο, που θα μπουν στην παραγωγή σε 3 - 5 χρόνια. Αν όμως δημιουργήσουμε δενδρύλλια από τους σπόρους που μας περίσσεψαν, αφενός θα μπουν στην παραγωγή έπειτα από 10 χρόνια, αφετέρου οι καρποί που θα παράγουν θα έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από ό,τι το φυτό από το οποίο προήλθαν.

Στα συν της καλλιέργειάς τους είναι το ότι δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα από εχθρούς και ασθένειες και, ως εκ τούτου, δεν είναι σχεδόν καθόλου επιβαρυμένο από φυτοφάρμακα. Οσον αφορά την κατανάλωση (κυκλοφορούν και βιολογικά), αν αγοραστεί «σκληρό», χρειάζεται 3 - 5 ημέρες σε θερμοκρασία περιβάλλοντος για να ωριμάσει, ενώ, όταν είναι γινωμένο, συντηρείται στο ψυγείο για 5 - 7 ημέρες. Και μια χρήσιμη πληροφορία: όταν το κόψουμε, στύβουμε πάνω του λίγες σταγόνες λεμονιού για να μη μαυρίσει.

Τροφή για το δέρμα και τον οργανισμό

Οι Αζτέκοι το αποκαλούσαν «φρούτο της γονιμότητας». Πλούσιο σε βιταμίνη Ε και αντιοξειδωτικά στοιχεία, το αβοκάντο είναι ένα αληθινό συμπύκνωμα ενέργειας (ανά 100 γρ. μας δίνει 207 kcal)! Πιο αναλυτικά, περιέχει φολικό οξύ, σίδηρο, φώσφορο, μαγνήσιο, εξισορροπεί τις γυναικείες ορμόνες. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β3, Β, Β6, Ε και ανά 100 γρ. έχει 5,9 γρ. σάκχαρα, 19 γρ. λίπη, 1,8 γρ. πρωτεΐνες και 680 mg κάλιο, όσο δηλαδή τρεις μπανάνες. Επιβραδύνει τη διαδικασία της γήρανσης και προστατεύει από τις καρδιακές παθήσεις, ενώ αντικαθιστά με ευκολία πολλά πρωτεϊνικά τρόφιμα, όπως το κρέας, τα αυγά, το τυρί και τα πουλερικά. Εχει επίσης υψηλής ποιότητας λιπαρά οξέα και πρωτεΐνες που αφομοιώνονται εύκολα από τον οργανισμό.

Γνωριμία με ένα φυτό: Ο καρπός της δίαιτας, το γκρέιπφρουτ

Το γκρέιπφρουτ φημίζεται για θεραπευτικές ιδιότητές, όμως θέλει προσοχή όταν συνδυάζεται με τη λήψη φαρμάκων

Με φανατικούς φίλους ή εχθρούς, το δημοφιλές αυτό εσπεριδοειδές με την ξινόπικρη γεύση δεν περνάει επ' ουδενί απαρατήρητο. Πλούσιο σε βιταμίνες Α, Β, C και πλείστες άλλες ευεργετικές ιδιότητες, το γκρέιπφρουτ φημίζεται για τη λιποδιαλυτική του δράση. Είτε καταναλώνεται σκέτο (η προσθήκη κανέλας μειώνει την πικρή γεύση του) είτε ως χυμός, το φρούτο αυτό προτιμάται κυρίως από όσους ακολουθούν διατροφή χαμηλή σε θερμίδες. Αν και είναι ιδανικό για δίαιτες, ωστόσο πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή. Και αυτό γιατί επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει, τελευταία, ότι ο χυμός του μπορεί να επηρεάσει σημαντικά (ενδεχομένως και αρνητικά) τη δράση αρκετών φαρμάκων.

Στις μέρες μας, ωστόσο, το  Citrus paradisi,όπως ονομάζεται επιστημονικά το γκρέιπφρουτ, τις λιποδιαλυτικές ιδιότητες του οποίου όλοι εξυμνούν, καλλιεργείται ως επί το πλείστον στις ΗΠΑ, τη χώρα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση παγκοσμίως. Η κατ' άλλους φυσική μετάλλαξη της φράπας (από τη διασταύρωση φράπας και πορτοκαλιού), εκτός από τις ΗΠΑ, που έχουν το 41% της παγκόσμιας παραγωγής, καλλιεργείται συστηματικά επίσης σε Κίνα, Νότια Αφρική, Μεξικό, Ισραήλ, Ισπανία, Αυστραλία, Αργεντινή κ.λπ.
Το εξωτικό φρούτο
Mε καταγωγή που «παίζει» μεταξύ των νησιών Μπαρμπάντος, των Δυτικών Ινδιών και της Ασίας, το γκρέιπφρουτ -με τη χαρακτηριστική κιτρινωπή όψη- ήρθε στην Ευρώπη αρχικά ως καλλωπιστικό φυτό και μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε να επιλέγεται για τους καρπούς του. Στη χώρα μας καλλιεργείται από τα τέλη της δεκαετίας του '60, αλλά ουδέποτε συστηματικά. Σήμερα, το βρίσκουμε σε μικρές εκτάσεις στις ίδιες ζώνες με τα άλλα εσπεριδοειδή, όπως στην Αργολίδα, τη Λακωνία, την Αρτα, στα Χανιά, στην Αιτωλοακαρνανία, την Ηλεία και την Κορινθία. Το γκρέιπφρουτ είναι αειθαλές δέντρο και το ύψος του φτάνει τα 5 - 6 μ., ενώ κάποιες ποικιλίες του αγγίζουν -σε ιδανικές συνθήκες- τα 15 μ.
Εχει πυκνό φύλλωμα που αποτελείται από σκούρα πράσινα ή γυαλιστερά φύλλα και καρπούς με μαλακή και χυμώδη σάρκα που έχουν κίτρινο, ροζ ή βαθύ κόκκινο χρώμα, ανάλογα με την ποικιλία. Γενικά, οι καρποί του είναι μεγαλύτεροι απ' όλα τα άλλα εσπεριδοειδή. Ενδεικτικά, το βάρος τους κυμαίνεται από 200 έως 500 γρ., ενώ σε ορισμένες ποικιλίες φτάνουν τα 2 κιλά(!). Οι ποικιλίες του ταξινομούνται σε δύο ομάδες: τα κοινά ή λευκά και τα αιματόχρωμα. Στη χώρα μας καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες, οι συνιστώμενες όμως από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τους νότιους νομούς της Πελοποννήσου και την Κρήτη είναι οι έγχρωμες (ένσπερμες) Red Blush και Star Ruby και οι άσπερμες λευκόσαρκες, ιδιαίτερα η March Seedless.
Βιολογικά και όχι κερωμένα
Η καλλιέργεια του γκρέιπφρουτ έχει τους γνωστούς περιορισμούς των λοιπών εσπεριδοειδών: είναι δηλαδή ευαίσθητο στο κρύο και στις υψηλές θερμοκρασίες. Για τη φυσιολογική ανάπτυξή τους, όμως, απαιτούνται θερμοκρασίες μεταξύ 13 και 30 βαθμών Κελσίου - αν και αντέχουν και σε μικρότερες ή υψηλότερες θερμοκρασίες. Τα προβλήματα αρχίζουν να παρουσιάζονται πάνω από τους 38 βαθμούς Κελσίου (ιδιαίτερα όταν η θερμοκρασία αυτή συνδυάζεται με χαμηλή υγρασία) και κάτω από τους 0 βαθμούς Κελσίου. Εκεί που διαφοροποιούνται, όμως, τα γκρέιπφρουτ είναι οι μεγαλύτερες ανάγκες τους σε θερμότητα. Στα ξηρά κλίματα, συγκριτικά με τα υγρά, το χρώμα των καρπών είναι πιο έντονο και λαμπερό, η γεύση τους πιο καλή, το μέγεθος μεγαλύτερο και η περιεκτικότητα σε χυμό υψηλότερη.
Ως καλλιέργεια έχει αρκετούς εχθρούς και ασθένειες, που όμως μπορούν να αντιμετωπιστούν και με οικολογικά σκευάσματα. Σε γενικές γραμμές, θεωρείται μια επιβαρυμένη καλλιέργεια όσον αφορά τους ψεκασμούς με φυτοφάρμακα. Ιδίως τα εισαγόμενα γκρέιπφρουτ τις περισσότερες φορές είναι και «κερωμένα», δηλαδή μετά τη συγκομιδή έχουν απολυμανθεί με μυκητοκτόνα και επικαλύπτονται εξωτερικά με παραφίνη, για να μεγιστοποιηθεί ο χρόνος συντήρησής τους. Στην αγορά μπορούμε να βρούμε και βιολογικά γκρέιπφρουτ, εγχώρια αλλά και εισαγόμενα (τα βιολογικά, δεν έχουν απολυμανθεί, ούτε επικαλύπτονται εξωτερικά με παραφίνη). Τα εγχώρια τα βρίσκουμε από τα τέλη του Οκτωβρίου έως και τον Απρίλιο, ενώ τους υπόλοιπους μήνες η αγορά τροφοδοτείται από εισαγόμενα. Το μέγεθος δεν παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητά τους. Οταν τα επιλέγουμε, θα πρέπει να είναι γυαλιστερά από τη φύση τους, να είναι βαριά για το μέγεθός τους, να μην έχουν αμυχές, να μην είναι μαλακά και να μην έχουν σκούρα σημεία. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος -εφόσον είναι φρεσκοκομμένα- μπορούν να διατηρηθούν για 2 - 3 εβδομάδες, ενώ στο οικιακό ψυγείο ο χρόνος αυτός διπλασιάζεται.

«Βόμβα υγείας» υπό προϋποθέσεις

Το «παραδοσιακό» αυτό διαιτητικό φρούτο είναι εξαιρετική πηγή βιταμινών Α, Β, C, φυτικών ινών και ισχυρών αντιοξειδωτικών ουσιών. Το γκρέιπφρουτ βοηθάει πραγματικά στη μείωση του λίπους και της χοληστερίνης, κυρίως χάρη στην πηκτίνη, που συνδέεται με τη λιποδιάλυση. Ταυτόχρονα, έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, οι οποίες ηρεμούν το πεπτικό έλκος και συμβάλλουν στη θεραπευτική διαδικασία. Τέλος, είναι ευρύτερα γνωστό σε όσους ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή, ότι το γκρέιπφρουτ επηρεάζει τον τρόπο απορρόφησης πολλών φαρμάκων από τον οργανισμό. Λόγω, λοιπόν, του ότι ο χυμός του μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό, άλλοι τον αποφεύγουν εντελώς και άλλοι συνδυάζουν επίτηδες τα φάρμακα με ένα
ποτήρι από αυτόν.


 

Λουλούδια και βότανα: Dahlia juarezii

Το 1872, ένα κουτί με ρίζες ντάλιας εστάλη από το Μεξικό στην Ολλανδία. Από αυτές επέζησε μόνο ένα φυτό, από το οποίο παρήχθησαν κόκκινα λουλούδια με μυτερά πέταλα: τα περίφημα Dahlia juarezii. H Ντάλια, όπως λέγεται στα ελληνικά, οφείλει την ονομασία της στον Σουηδό βοτανολόγο Anders Dahl (1751-1789). Ουσιαστικά, είναι ένα κονδυλώδες ανθοφόρο φυτό, ενδημικό είδος του Μεξικού, της Κεντρικής Αμερικής και της Κολομβίας. Ανήκει στην οικογένεια Compositae και έχει άνθη μονά ή διπλά, διάφορων σχημάτων και χρωμάτων. Σήμερα, στην αγορά κυκλοφορούν πολλές ποικιλίες -κυρίως υβρίδια- και συνεχώς δημιουργούνται καινούργιες.

Kαλαμπόκι με άνθη ντάλιας
ΥΛΙΚΑ
•   6 ρόκες καλαμποκιού
•   1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο
•   ½ - 1 καυτερή πιπεριά ψιλοκομμένη
•   2 πράσινες πιπεριές ψιλοκομμένες
•   2 φλιτζάνια φρέσκο κρεμμύδι
•   αλάτι και πιπέρι
•   1 λεμόνι (το χυμό)
•   περίπου 3/4 φλιτζανιού άνθη ντάλιας
•   ελαιόλαδο για τσιγάρισμα
Σε μια κατσαρόλα με αλατισμένο νερό βράζουμε το καλαμπόκι έως ότου μαλακώσει. Το αφήνουμε να κρυώσει και αφαιρούμε τα σπυριά (εναλλακτικά, αγοράζουμε συσκευασμένο καλαμπόκι σε σπυριά). Σε ένα άλλο σκεύος τσιγαρίζουμε σε λίγο λάδι το ψιλοκομμένο κρεμμύδι, προσθέτουμε τα δύο είδη πιπεριάς, τα σπυριά καλαμποκιού και το φρέσκο κρεμμύδι. Αλατοπιπερώνουμε και περιχύνουμε τα υλικά με το χυμό λεμονιού. Ανακατεύουμε ελαφρά και πασπαλίζουμε με τα άνθη. Σερβίρουμε το φαγητό μας ζεστό σε μπολ.

Λουλούδια και βότανα: Echinacea purpurea

Mπορεί να πήρε την ονομασία του από την ελληνική λέξη «εχίνος», εξαιτίας των αγκαθιών που έχει στα άνθη του, ωστόσο η Εχινάκια ή Εχινάτσια (ανήκει στην οικογένεια των Compositae) θεωρείται κατεξοχήν φυτό των Iνδιάνων. Oι τελευταίοι, μάλιστα, το χρησιμοποιούσαν αιώνες πριν το ανακαλύψουν οι Eυρωπαίοι. Στις μέρες μας είναι ένα από τα πιο γνωστά και διαδεδομένα βότανα, μια και ενισχύει τις άμυνες του οργανισμού χωρίς να προκαλεί παρενέργειες. Tο γένος της αποτελείται από εννέα είδη, από τα οποία μόνο τρία (Echinacea purpurea, Echinacea angustifolia, Echinacea pallida) χρησιμοποιούνται σήμερα για φαρμακευτικούς σκοπούς.

Σάντουιτς με εχινάκια
ΥΛΙΚΑ
•   4 - 6 ψωμάκια ή μία μπαγκέτα
•   4 ώριμες ντομάτες (προαιρετικά)
•   1 κρεμμύδι κομμένο σε φέτες
•   2 πράσινες πιπεριές
•   1 κονσέρβα τόνος στραγγισμένος
•   αλάτι και πιπέρι
•   χυμός λεμονιού
•   1 φλιτζάνι πέταλα εχινάκιας
•   1 φλιτζάνι ελιές χωρίς κουκούτσια (σε φέτες)
•   βούτυρο για άλειμμα
ΓΙΑ ΤΗ ΣΑΛΤΣΑ
•   ½ φλιτζάνι ελαιόλαδο
•   ½ φλιτζάνι άσπρο ξίδι
•   2 κουταλάκια μουστάρδα (σκόνη)
•   ½ φλιτζάνι μέλι
•   αλάτι και πιπέρι
Κόβουμε τα ψωμάκια ή την μπαγκέτα στη μέση και βουτυρώνουμε ελαφρά το ψωμί. Ανακατεύουμε όλα τα υλικά της σάλτσας και την απλώνουμε στο ψωμί. Σε ένα βαθύ πιάτο ρίχνουμε τον τόνο, το χυμό λεμονιού, αλάτι και πιπέρι και ανακατεύουμε. Απλώνουμε στο σάντουιτς τις φέτες ντομάτας, τις πιπεριές και το κρεμμύδι, προσθέτουμε το μείγμα με τον τόνο, τα πέταλα εχινάκιας και τις ελιές. Πιέζουμε ελαφρά τις δύο άκρες του ψωμιού για να κλείσει και το αφήνουμε για μισή ώρα, ώστε να απορροφήσει τα υγρά της σάλτσας.

Λουλούδια και βότανα: Geranium incanum

Φυτό ποώδες με άνθη σε αποχρώσεις του μοβ. Το Geranium incanum υπάρχει παντού στον κόσμο, άγριο ή και καλλιεργημένο. Ανήκει στην οικογένεια Geraniaceae και η ονομασία του είδους, incanum, σημαίνει τριχωτό. Αν και η ονομασία του υποδηλώνει ελληνική καταγωγή (από τη λέξη «γερανός»), ωστόσο προέρχεται από τη Νότια Αφρική. 

Γλυκό με άνθη γερανιού

ΥΛΙΚΑ

•   6 ώριμα αχλάδια, κομμένα σε φέτες
•   2 - 3 κουταλιές βούτυρο
•   3 κουταλιές ζάχαρη
•   ½ φλιτζάνι ψίχα καρυδιού
•   ½ φλιτζάνι άνθη γερανιού

Σε ένα βαθύ τηγάνι ή σε ένα γουόκ ροδοκοκκινίζουμε στο βούτυρο τις φέτες των αχλαδιών (για 5 λεπτά) και προσθέτουμε τη ζάχαρη και τα καρύδια. Ανακατεύουμε πολύ απαλά και συνέχεια, βάζουμε τα άνθη γερανιού, ανακατεύουμε και αποσύρουμε έπειτα από λίγο το σκεύος από τη φωτιά. Σερβίρουμε το γλυκό ζεστό, σε μικρά μπολ.

   

Γκαλαπάγκος: Ταξίδι στα νησιά του Δαρβίνου

της ΝΑΤΑΣΑΣ ΣΙΝΙΩΡΗ, Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

«Τα μαγικά νησιά». Αυτή την ονομασία τούς έδωσαν οι πρώτοι ναυτικοί που τα επισκέφτηκαν. Τα έβλεπαν να αναδύονται ξαφνικά μέσα από την ομίχλη, να εμφανίζονται από το πουθενά στο ανοιχτό πέλαγος και τα θεωρούσαν μαγικά. Ενας άλλος μύθος λέει ότι αυτή την ονομασία τούς την έδωσαν οι Ισπανοί ναύτες που πρωτοεπισκέφτηκαν την περιοχή τον 16ο αιώνα. Εβλεπαν από μακριά τα καράβια να εξαφανίζονται -εξαιτίας των ισχυρών θαλάσσιων ρευμάτων, όμως πίστευαν ότι η Γη ήταν εκείνη που εκινείτο και όχι τα καράβια! Σε αυτά τα θαλάσσια ρεύματα του Ειρηνικού ωκεανού οφείλουν τα Γκαλάπαγκος τη σπάνια βιοποικιλότητά τους. Τα είδη που κατέφταναν εδώ, όντας αποκομμένα από τους προγόνους τους, μια και ποτέ δεν ήρθαν σε επαφή με την ηπειρωτική χώρα σε ολόκληρη την ιστορία της εξέλιξης, προσαρμόστηκαν στις ειδικές συνθήκες των νησιών και εξελίχθηκαν. Ωστόσο, το εύθραυστο αυτό οικοσύστημα σήμερα κινδυνεύει. Τα τελευταία χρόνια, τα ζώα που «φέρνει» μαζί του ο άνθρωπος, όπως οι γάτες, οι σκύλοι, οι κατσίκες, τα γουρούνια και τα ποντίκια, που συναγωνίζονται στην τροφή τα άλλα είδη, απειλούν το μοναδικό αυτό οικοσύστημα. Ταυτόχρονα, η ανεξέλεγκτη εσωτερική μετανάστευση και η αλόγιστη αλιεία θέτουν σε κίνδυνο την ισορροπία της εγγενούς πανίδας και χλωρίδας.

Καταφύγιο σπάνιας ζωής

Χάρη στον Κάρολο Δαρβίνο (1809-1882), τον άνθρωπο που επέφερε επαναστατικές αλλαγές στην ανθρώπινη γνώση με την περίφημη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, το νησιωτικό αυτό σύμπλεγμα έγινε διάσημο σε όλο τον κόσμο. «Παντού βλέπεις μια κομματιασμένη έκταση μαύρης λάβας που καλύπτεται από θάμνους. Δεν φαίνεται να υπάρχουν πολλά σημάδια ζωής», έγραφε ο Βρετανός βιολόγος και φυσιοδίφης στο ημερολόγιό του, αναφερόμενος στο ηφαιστειογενές τοπίο των νησιών. Το αρχιπέλαγος με τη σπάνια βιοποικιλότητα βρίσκεται στη Νότια Αμερική, στη γραμμή του Ισημερινού, σε απόσταση 1.000 χλμ. δυτικά από τις ακτές της Δημοκρατίας του Ισημερινού ή Εκουαδόρ, στην οποία και ανήκει.

Αποτελείται από έξι μεγάλα νησιά, δώδεκα μικρότερα -τα περισσότερα έχουν διπλή ονομασία- και πάνω από σαράντα νησίδες και βραχονησίδες που είναι διασκορπισμένες σε 60.000 τ.χλμ. ωκεανού. Με συνολικό πληθυσμό 40.000 κατοίκων, μόνο πέντε από αυτά κατοικούνται: η Ισαβέλα, το Σάντα Κρουζ, το Μπάλτρα, το Σαν Κρίστομπαλ και η Φλορεάνα.

Εργαστήριο εικονικής πραγματικότητας

Η ανακάλυψη του Δαρβίνου το 1835 έμελλε να γράψει ιστορία. Εκεί, ως αποτέλεσμα των διαφορών στις συνθήκες διαβίωσης, εξελίχθηκαν για χιλιετίες -μέσω της φυσικής επιλογής- συγκεκριμένα είδη ζώων, φυτών και θαλάσσιων οργανισμών που δεν συναντώνται πουθενά αλλού στη Γη. Μοναδικά ενδημικά είδη, με περίεργες μορφές, με πιο χαρακτηριστικές τις αρσενικές μεγαλοπρεπείς φρεγάτες (Fregata magnificens)που φλερτάρουν τα θηλυκά φουσκώνοντας τον κόκκινο λαιμό τους σαν μπαλόνι! Ή τις γαλαζοπόδαρες σούλες (Sula nebouxii), που ερωτοτροπούν με έναν περίεργο «χορό». Και τι να πει κανείς για τις γιγαντιαίες χελώνες που έχουν μήκος 1,2 μ. και ζυγίζουν 300 κιλά; Σε αυτά τα τεράστια ζώα -από τα αρχαιότερα που συναντώνται έως σήμερα-, στα οποία οι Ισπανοί έδωσαν την ονομασία galapago, οφείλεται και η ονομασία των νησιών. Στο ημερολόγιο των ερευνών του, ο Δαρβίνος καταγράφει ότι τις είχε ιππεύσει..., αν και «ήταν πολύ δύσκολο να κρατήσω την ισορροπία μου», όπως αναφέρει.

Σήμερα, η πιο γνωστή χελώνα είναι ο «μοναχικός George». Επειτα από δεκαετίες μοναξιάς (οι χελώνες ζουν μέχρι και 150 χρόνια και χρειάζονται 40 χρόνια για να ωριμάσουν σεξουαλικά), η πιο σπάνια χελώνα του κόσμου φαίνεται να δείχνει ενδιαφέρον για να ζευγαρώσει, γεγονός που αναπτερώνει τις ελπίδες των επιστημόνων για τη διάσωση της χελώνας Pinta των Γκαλάπαγκος (στα ισπανικά Islas Galapagos). Και η λίστα των ειδών στην επονομαζόμενη «Εδέμ του Δαρβίνου» συνεχίζεται: ενδημικά ιγκουάνα, θαλάσσια λιοντάρια, χερσαίες και θαλάσσιες φώκιες, περισσότερα από 85 είδη πτηνών, ανάμεσά τους και οι διάσημες σπίζες του Δαρβίνου που του έδωσαν τις ενδείξεις ότι τα είδη δεν είναι αμετάβλητα, άλμπατρος με κίτρινο ράμφος, κορμοράνοι που δεν πετούν, μοναδικοί νυκτόβιοι γλάροι, σπάνιοι πιγκουίνοι που επιβιώνουν σε τροπικό κλίμα -γεγονός που αποδίδεται στο ψυχρό ρεύμα Χούμπολτ-, περίπου 800 είδη μαλακίων (το ένα πέμπτο των οποίων είναι ενδημικά), δύο μεγάλα είδη σαύρας κ.ά.

Υπό καθεστώς προστασίας

Η σπάνια αυτή βιοποικιλότητα που χαρακτηρίζει τα Γκαλάπαγκος οδήγησε το 1959 την κυβέρνηση του Ισημερινού στη δημιουργία του εθνικού πάρκου (Parque Nacional Galapagos) που καλύπτει το 97% της επιφάνειας των νησιών. Το 1978 η UNESCO το ανακήρυξε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Το 1998 θεσπίστηκε ο ειδικός νόμος, που αποσκοπεί στην προστασία των Γκαλάπαγκος και αναφέρει τους κανόνες που πρέπει να τηρούνται. Συγκεκριμένα, απαγορεύονται η μεταφορά συγκεκριμένων φρούτων και ζώων για να αποφευχθεί ο κίνδυνος πανδημίας που μπορεί να εξαφανίσει ολόκληρα είδη. Ο Φερνάντο Ορτίζ, βιολόγος θαλάσσιων οικοσυστημάτων της οργάνωσης Conservation International, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που αποσκοπεί στην προστασία της βιοποικιλότητας παγκοσμίως, εξηγεί τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί: «Οταν επιστρέφω από το Κίτο, δεν μπορώ να μεταφέρω μάνγκο, γιατί «φιλοξενούν» ένα συγκεκριμένο είδος μύγας, η οποία, αν περάσει στο αρχιπέλαγος, μπορεί να καταστρέψει άλλο είδος ενδημικού εντόμου ή να επηρεάσει τη βλάστηση που υπάρχει εκεί.

Αλλο φρούτο που απαγορεύεται είναι τα βατόμουρα. Δεν «περνούν» όλα τα φρούτα που έχουν σπόρους. Δεν μπορείς να πάρεις τίποτα από τα νησιά, ούτε καν μια πέτρα. Τα σημεία ελέγχου που έχουν δημιουργηθεί κατάσχουν οτιδήποτε εμπίπτει στη λίστα των απαγορευμένων. Δεν επιτρέπεται επίσης η αλιεία, εκτός και αν είσαι ντόπιος ψαράς και έχεις άδεια (έχουν θεσπιστεί συγκεκριμένες περίοδοι αλιείας). Αν είσαι από την ενδοχώρα, τότε είσαι παράνομος. Τα κατοικίδια επιτρέπονται, επίσης, υπό προϋποθέσεις. Οι γάτες και οι σκύλοι πρέπει να έχουν στειρωθεί, διαφορετικά ο ιδιοκτήτης τους καταβάλλει ένα ποσό για την ανανέωση της άδειάς του. Οι περιορισμοί είναι αναρίθμητοι».

H ανθρώπινη απειλή

«Η μεγαλύτερη όμως απειλή είμαστε εμείς οι ίδιοι, οι άνθρωποι», επισημαίνει ο Ορτίζ. Με τον τουρισμό να εξελίσσεται σε πυλώνα της οικονομίας του Ισημερινού, οι κάτοικοι της ενδοχώρας άρχισαν να μεταναστεύουν κατά χιλιάδες στα Γκαλάπαγκος, θεωρώντας τα ως σύγχρονο Ελ Ντοράντο. Εδώ βρήκαν δουλειές σε οικοδομές με μισθό 1.200 δολάρια το μήνα -το δολάριο είναι το εθνικό τους νόμισμα!- τη στιγμή που η ίδια εργασία αμείβεται στην ενδοχώρα με 500 δολάρια. Οι μισθοί των τουριστικών επαγγελμάτων είναι διπλάσιοι από τους αντίστοιχους της ενδοχώρας. «Πριν από τρία χρόνια η κυβέρνηση αποφάσισε να λύσει το πρόβλημα του υπερπληθυσμού των νησιών, ελέγχοντας τις άδειες παραμονής σε αυτά και δίνοντας την ευκαιρία σε όσους εργάζονταν παράνομα εκεί να γίνουν μόνιμοι κάτοικοι. Εάν κάποιος δεν έχει τα απαραίτητα έγγραφα είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει, σύμφωνα με το νόμο, στην ενδοχώρα». Νόμιμοι κάτοικοι θεωρούνται πλέον όσοι έχουν γεννηθεί εκεί, όσοι έφτασαν στα νησιά πριν από το 1998 και όσοι διαθέτουν προσωρινή άδεια εργασίας. Και ενώ η κυβέρνηση επιδιώκει την εκδίωξή τους, την ίδια στιγμή έχει δώσει αρκετά προνόμια στους μόνιμους κατοίκους.

Αντίθετα, οι εσωτερικοί «μετανάστες» της ενδοχώρας καταφεύγουν πλέον σε άλλα μέσα για να νομιμοποιήσουν την παρουσία τους εκεί. Παντρεύονται με ντόπιους και αποκτούν την πολυπόθητη άδεια παραμονής. Μέχρι στιγμής, όμως, ούτε λόγος για να μειωθεί ο αριθμός των τουριστών. Σύμφωνα με τον οργανισμό Galapagos Conservancy, που έχει στόχο την προστασία των νησιών και τη διατήρηση της βιοποικιλότητάς τους, η αύξηση του τουρισμού είναι ραγδαία. Το 2008 ο αριθμός των επισκεπτών που επέλεξαν τα νησιά ήταν 173.000, ενώ το 1990 οι τουρίστες δεν ξεπερνούσαν τις 40.000! Αναφερόμενος στους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν οι μόνιμοι κάτοικοι, ο Ορτίζ αναφέρει: «Αυτή είναι σήμερα η πραγματικότητα στα Γκαλάπαγκος και πρέπει να την αποδεχτούμε. Το επίπεδο της εκπαίδευσης στα νησιά είναι κατώτερο από εκείνο της ενδοχώρας, το νερό δεν είναι πόσιμο, συχνά έχουμε πρόβλημα με το ηλεκτρικό. Οι δύο μου κόρες ήθελαν ένα κατοικίδιο όμως, ύστερα από συζήτηση, η οικογένεια αποφάσισε να μην το αποκτήσει. Κάνουμε θυσίες. Αλλά στο τέλος της ημέρας είμαστε ικανοποιημένοι και χαρούμενοι. Εάν θέλουμε να ζούμε εδώ, σε αυτό το υπέροχο και σπάνιο μέρος του πλανήτη, πρέπει να πληρώσουμε το τίμημα. Εάν αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουμε την ελευθερία να κάνουμε ό,τι θέλουμε, ας είναι έτσι», καταλήγει.

Καινούργια είδη

Εκατόν εβδομήντα τέσσερα χρόνια μετά την επίσκεψη του Δαρβίνου με το πλοίο «Μπιγκλ», οι επιστήμονες συνεχίζουν να ανακαλύπτουν καινούργια είδη, όπως ροζ χερσαία ιγκουάνα, νέα είδη φυτών και κοραλλιών. Τα Γκαλάπαγκος αποτελούν ακόμη και σήμερα ένα ζωντανό εργαστήριο της εξέλιξης. Οπως αναφέρει η Τζοάνα Μπάρι, πρόεδρος του Galapagos Conservancy: «Νέοι επιστήμονες ενώνουν τις δυνάμεις με τους παλιούς, με σκοπό να ανακαλύψουν την κρυφή ζωή των σπιζών, τα νησιά που βρίσκονται κάτω από τη θάλασσα και τη γεωλογική δραστηριότητα που χαρακτηρίζει ακόμη και σήμερα το αρχιπέλαγος. Υπάρχουν είδη που ακόμα δεν έχουν ανακαλυφθεί, οικοσυστήματα τα οποία δεν γνωρίζουμε.

Μια διεθνής κοινωνία επιστημόνων συνεχίζει να αναζητεί τις απαντήσεις. Είμαστε ευγνώμονες που μπορούμε ακόμη και σήμερα να νιώσουμε θαυμασμό. Τα Γκαλάπαγκος παραμένουν ένα μικρό αλλά πολύπλοκο οικοσύστημα, με μυστήρια που περιμένουν να ανακαλυφθούν».

Το Ιδρυμα του Δαρβίνου 

To Charles Darwin Research Station εδρεύει στο νησί Σάντα Κρουζ και είναι μια διεθνής ΜΚΟ που πραγματοποιεί έρευνες και παρέχει πληροφόρηση για την προστασία των ειδών της περιοχής. Δημιουργήθηκε το 1959 -παράλληλα με το Εθνικό Πάρκο των Γκαλάπαγκος- και στοχεύει στην περιβαλλοντική ευαισθησία των κατοίκων αλλά και των τουριστών. Μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του ιδρύματος, που πρόσφατα γιόρτασε τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Δαρβίνου και τα 150 χρόνια από την πρώτη έκδοση του έργου του «Η καταγωγή των ειδών», είναι η προστασία των χελωνών στο αρχιπέλαγος, όπου κάθε νησί έχει και το δικό του είδος. Από το 1980 που ο πληθυσμός τους είχε φτάσει τα 30 άτομα, δημιουργήθηκε ένα πρόγραμμα εκτροφής βασισμένο σε καθαρόαιμη χελώνα από τον ζωολογικό κήπο του Σαν Φρανσίσκο και σήμερα ο πληθυσμός τους έχει φτάσει τις 2.000.

H xλωρίδα της Εδέμ

Εξαιτίας των κλιματικών διαφορών στα διάφορα υψόμετρα, οι κύριες ζώνες βλάστησης διακρίνονται σε τέσσερις: η πρώτη ζώνη αποτελείται από ξηρές πεδινές περιοχές που καλύπτονται από μια μεγάλη έκταση από κάκτους. Στη δεύτερη, με την πυκνή θαμνώδη βλάστηση, κυριαρχεί ένα δάσος από δέντρα των γενών Psidium και Pisonia. Στην τρίτη -υγρή, δασώδη- ζώνη συναντάται θαμνώδης βλάστηση και δέντρα του γένους Scalesia. Και στην τέταρτη, την ορεινή, φύονται χόρτα και φτέρες. Οι λειχήνες, τα βρύα και οι βάλτοι από μανγκρόβια δέντρα -που κυριαρχούν στις ακτές- είναι μερικά μόνο από την υπάρχουσα χλωρίδα. Από τα 700 είδη ανώτερων φυτών που απαντούν στα νησιά, τα 250, δηλαδή το 40%, είναι ενδημικά.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΠΟΥ

Κατά τη διάρκεια των ξεναγήσεων στα νησιά δεν θα ακούσετε ποτέ τη φράση «αν είστε τυχεροί». Αντιθέτως, θα δείτε τα περισσότερα είδη που ζουν εκεί, και μάλιστα από κοντά. Ενδεικτικά, θα συναντήσετε τα λιοντάρια θαλάσσης στα νησιά Plaza Sur, Santiago και Fernandina και κοκκινοπόδαρες σούλες (Sula Sula), το μικρότερο από τα τρία είδη, στα νησιά Tower, Culpepper, Wenman, Gardene, Punta και Isla Pitt. Οι γαλαζοπόδαρες σούλες (Sula Neboxuii) κατοικούν στα περισσότερα νησιά, βόρεια του Ισημερινού. Θαλάσσια ιγκουάνα θα δείτε κυρίως στο νησί Fernandina, ενώ χερσαία ιγκουάνα στο νησί Baltra. Οσον αφορά το μεγαλύτερο πτηνό των νησιών (έχει βάρος 4,5 κιλών), δηλαδή τους κορμοράνους που δεν πετούν, θα τους αντικρίσετε στο Fernandina.

Ζώα στο κόκκινο (βιβλίο)

Αγαπημένα πλάσματα που δεσπόζουν στις παιδικές μας αναμνήσεις και στους μύθους της χώρας μας κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Αυτό προκύπτει από ένα ξεφύλλισμα του Κόκκινου Βιβλίου που αναθεωρείται αυτή την περίοδο αναδεικνύοντας μια πραγματικότητα μάλλον «μαύρη». Για να μπορέσει μια χώρα να προστατεύσει τον πλούτο των ειδών που διαθέτει θα πρέπει κατ΄ αρχάς να τον γνωρίζει. Το έργο της «γνωριμίας» με το πλήθος των οργανισμών, φυτικών και ζωικών, που συνιστούν τη βιοποικιλότητα μιας περιοχής, χώρας, ηπείρου κτλ. είναι εξαιρετικά επίπονο. Περιττό δε να πούμε ότι απαιτείται η συνεργασία πλήθους επιστημόνων προκειμένου να καταγραφούν τα είδη και φυσικά είναι κάτι που δεν γίνεται άπαξ: μόνο με συνεχή παρατήρηση μπορούν να εξάγονται αξιόπιστα συμπεράσματα. Στις ημέρες μας το τεράστιο έργο της εκτίμησης των απειλούμενων ειδών έχει αναλάβει ένα μεγάλο πλήθος επιστημόνων από μουσεία, ερευνητικά ιδρύματα, πανεπιστήμια και οικολογικές οργανώσεις και το αποτέλεσμα των προσπαθειών τους αναμένεται σύντομα να δημοσιευθεί με τη μορφή βιβλίου. Το Κόκκινο Βιβλίο (όπως θα ονομάζεται) έχει γραφτεί με πρότυπο αντίστοιχες διεθνείς προσπάθειες και έρχεται να επικαιροποιήσει τα στοιχεία ενός προηγουμένου που είχε γραφτεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το έργο συντονίζεται από το WWF Ελλάς και υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» 2000-2006 υπό την επίβλεψη της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας, με τη συνεισφορά της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας (στοιχεία για πουλιά), της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας (άλλα σπονδυλόζωα) και του Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών (ασπόνδυλα). Συντονίστρια είναι η κυρία Παναγιώτα Μαραγκού από το WWF Ελλάς και επιστημονικός υπεύθυνος ο κ. Τάσος Λεγάκις από τη Ζωολογική. Μια πρόγευση από τα περιεχόμενα του Κόκκινου Βιβλίου είναι αρκετή για να αντιληφθούμε ότι αν δεν κάνουμε κάτι πολύ σύντομα θα γίνουμε εξαιρετικά φτωχότεροι.

Κοινό δελφίνι Delphinus delphis

Δεν υπάρχει παιδί που να μην αγαπά τα δελφίνια και να μην έχει αναμνήσεις από δελφίνι που ακολουθούσε το καράβι των διακοπών. Και όμως το κοινό δελφίνι κινδυνεύει. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κόκκινου Βιβλίου, «από αριθμητικής άποψης το Θρακικό Πέλαγος μάλλον φιλοξενεί το πιο πολυάριθμο κομμάτι του ελληνικού υποπληθυσμού μεσογειακού δελφινιού. Ενας πολύ μικρός πληθυσμός λίγων δεκάδων κοινών δελφινιών ζει απομονωμένος στον Κορινθιακό Κόλπο, σε νερά με βάθος 500-900 μέτρων, όπου επιβιώνουν μόνο με τη μορφή μεικτών, συμβιωτικών ομάδων με ζωνοδέλφινα. Στην περιοχή του Καλάμου, στο Ιόνιο Πέλαγος, απαντάται ένας επίσης απομονωμένος πια τοπικός πληθυσμός κοινού δελφινιού, ο οποίος όμως έχει μειωθεί δραματικά, από 150 άτομα το 1996 σε 15 το 2007». Συνολικά ο πληθυσμός των κοινών δελφινιών στις ελληνικές θάλασσες εκτιμάται μεταξύ 750 και 4.200 ατόμων. Απειλείται από τη μείωση τροφής λόγω υπεραλίευσης και την τυχαία θανάτωση.

Λύκος Canis lupus

Αρκεί να κοιτάξει κανείς τη φωτογραφία αυτή για να αντιληφθεί ότι το παραμύθι για τον κακό λύκο δεν έχει βάση. Ολα τα είδη, του ανθρώπου συμπεριλαμβανομένου, είμαστε κρίκοι της ίδιας αλυσίδας και κάθε σπάσιμο κρίκου είναι απώλεια και κόστος για όλα τα είδη. Η μείωση της διαθεσιμότητας τροφής, ο κατακερματισμός των βιοτόπων και η ανθρωπογενής θνησιμότητα έχουν φτάσει τον αριθμό των λύκων στην Ελλάδα σε περίπου 600 άτομα!











Ερυθρός ή κυανόπτερος τόνος Τhunnus thynnus

Τον γνωρίζουμε ως μεζέ αλλά απ΄ ό,τι φαίνεται δεν θα μπορούμε να τον απολαμβάνουμε για πολύ καιρό ακόμη αν δεν αντιληφθούμε ότι πρέπει να σεβαστούμε τους κανόνες που λένε πότε και σε τι ποσότητες μπορούμε να τον αλιεύουμε. Το ψάρι αυτό, που ταξιδεύει από τον Ατλαντικό και γεννά στην Ανατολική Μεσόγειο, κρίνεται «κινδυνεύον» και αιτία είναι η υπεραλίευση. Σύμφωνα με στοιχεία του WWF τα οποία υπάρχουν στο Κόκκινο Βιβλίο, το 2007, αν και το επιτρεπόμενο όριο αλίευσης ερυθρού τόνου που είχε τεθεί ήταν 29.500 τόνοι, στην πραγματικότητα αλιεύτηκε ποσότητα περίπου 61.000 τόνων.

Αγριοκάτσικο Capra aegagrus

Το ξέρουμε ως κρι-κρι αλλά οι επιστήμονες μας πληροφορούν ότι κακώς υιοθετήσαμε αυτό το όνομα για το «αγρίμι» της Κρήτης που κατατάσσεται στα κινδυνεύοντα ελληνικά είδη. Απειλείται από τη λαθροθηρία αλλά και λόγω του υβριδισμού του με την κοινή κατσίκα. Σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα του φυσικού πληθυσμού του εντοπίζεται στον Εθνικό Δρυμό των Λευκών Ορέων. 






Μεσογειακή χελώνα Τestudo hermanni

Ο γνωστός μύθος του Αισώπου εξοικειώνει τα παιδιά με την αργή στο περπάτημα χελώνα αλλά οι πιθανότητες τα σημερινά παιδιά να τη δουν να περπατά σε μη προστατευμένες περιοχές μειώνεται και οι αιτίες είναι πολλές: εντατικοποίηση καλλιεργειών, οικοπεδοποίηση, πυρκαϊές, συλλογή για κατοικίδιο και... διατροφή από ορισμένες μειονότητες. Αν και εξαπλώνεται σε ολόκληρη σχεδόν την ελληνική επικράτεια, υπάρχουν γενετικές ποικιλομορφίες μεταξύ των ατόμων που ζουν σε διαφορετικές περιοχές, πράγμα που καθιστά την ανάγκη προστασίας της μεγαλύτερη.

Ελάφι Cervus elaphus

Επαληθεύονται τα παιδικά παραμύθια όπου πάντα το ελαφάκι είναι ευαίσθητο, κινδυνεύει και χρήζει βοήθειας. «Κρισίμως κινδυνεύον» είναι σήμερα το ελάφι το οποίο εντοπιζόταν στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα και στην Εύβοια, ενώ ως το 1940 ζούσε σε όλα τα δάση της Μακεδονίας και της Θράκης. Σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο, «σήμερα ο μοναδικός φυσικός πληθυσμός 20-30 ατόμων ζει στα δάση της Ροδόπης». Οσο γι΄ αυτά που βλέπει κανείς στην Πάρνηθα (περισσότερα πριν από τις πυρκαϊές του 2007), προέρχονται από εισαγωγές που έγιναν τον 20ό αιώνα από τη Δανία, τη Βουλγαρία και την πρώην Γιουγκοσλαβία.

Συναγερμός για τα ζώα που χάνονται

Με αφανισμό απειλούνται 468 είδη άγριας πανίδας τα οποία περιλαμβάνονται στο ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ | Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2010, Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

«Κόκκινο» συναγερμό σήμαναν οι επιστήμονες για τα ζώα στην Ελλάδα. Συνολικά 468 είδη άγριας ζωής, από τα 1.013 που μπήκαν στο «μικροσκόπιο» των ειδικών, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στο ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο για τα είδη που απειλούνται με αφανισμό στη χώρα μας, το οποίο επικαιροποιήθηκε (17 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση) και παρουσιάστηκε χθες σε συνέντευξη Τύπου.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τους ζωολόγους, άμεση είναι η απειλή για τρία είδη θηλαστικών: τον λύγκα, τη μεσογειακή φώκια και το ελάφι. Υπάρχουν όμως και άλλα που κινδυνεύουν, όπως η κρητική μυγαλή (το μοναδικό ενδημικό είδος θηλαστικού της Ελλάδας), η ασιατική τρανονυχτερίδα, το τσακάλι, η αρκούδα, ο κρητικός αίγαγρος, η βίδρα, το πλατώνι, ο στεποποντικός, ο σκαπτοποντικός του Felten, ο φυσητήρας, η φώκαινα και το κοινό δελφίνι.
Υπολογίζεται ότι 15% των σπονδυλόζωων (ψάρια, αμφίβια, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά) είναι πιθανό να εξαφανιστούν στο βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο μέλλον.
Τα περισσότερα από αυτά είναι ψάρια του γλυκού νερού και αμφίβια.
Στα ασπόνδυλα (ανθόζωα, χερσαία σαλιγκάρια, αράχνες, ισόποδα, λεπιδόπτερα, κολεόπτερα κ.ά.) περισσότερα από τα μισά (297 είδη) βρίσκονται σε κίνδυνο. Σύμφωνα με πρόσφατες απογραφές, στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 23.130
είδη ζώων της ξηράς και των γλυκών νερών. Αν σε αυτά προστεθούν 3.500 είδη της θάλασσας καθώς και άλλα είδη που έχουν καταγραφεί αλλά δεν περιελήφθησαν στους σημερινούς καταλόγους, ο αριθμός μπορεί να ξεπεράσει τις 30.000 είδη. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν στο βιβλίο ζωολόγοι που συμμετείχαν στις έρευνες, η πανίδα της Ελλάδας δεν είναι καλά μελετημένη.
Το έργο της αναθεώρησης και επικαιροποίησης του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας υλοποιήθηκε από την Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, το WWF Ελλάς, την Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία και το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας. Οπως επεσήμανε χθες η συντονίστρια του προγράμματος κυρία Παναγιώτα Μαραγκού, «το Κόκκινο Βιβλίο είναι ένα εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί ώστε να επιλεχθούν προτεραιότητες προστασίας,να σχεδιαστούν και,το βασικότερο, να υλοποιηθούν οι αναγκαίες δράσεις».

ΟΗΕ: Παγκόσμιο Eτος Bιοποικιλότητας το 2010

Παγκόσμιο Eτος Bιοποικιλότητας κήρυξε το 2010 ο Oργανισμός Hνωμένων Eθνών, προειδοποιώντας ότι η συνεχιζόμενη εξαφάνιση των ειδών -τρία είδη την ώρα!- επηρεάζει ανεπανόρθωτα την ευημερία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. O γγ των Hνωμένων Eθνών, Mπαν Kι Mουν, και η Γερμανίδα καγκελάριος, Aνγκελα Mέρκελ, η χώρα της οποίας ασκεί την προεδρία της Συνθήκης για τη Bιοποικιλότητα του OHE, καλούν τους ηγέτες να ξυπνήσουν πριν να είναι πολύ αργά. Tα Hνωμένα Eθνη ελπίζουν πως αυτή τη χρονιά οι κυβερνήσεις θα κάνουν για τη βιοποικιλότητα ό,τι δεν κατάφεραν για την κλιματική αλλαγή στην Kοπεγχάγη: να καταλήξουν σε μία δεσμευτική συμφωνία για τη μείωση του ρυθμού εξαφάνισης των ειδών. Oι ελπίδες στρέφονται στη Σύνοδο για τη Bιοποικιλότητα, που θα πραγματοποιηθεί τον Oκτώβριο στην Iαπωνία. Tο κοάλα, η αλεπού που ζει στην Aρκτική και η φάλαινα beluga είναι στην κορυφή της λίστας των ειδών προς εξαφάνιση. H επέκταση των αστικών κέντρων, η εντατικοποίηση της γεωργίας και η αποψίλωση των δασών ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την εξαφάνιση των ειδών. O ρυθμός εξαφάνισής τους είναι χιλιαπλάσιος από τον ρυθμό που θα ακολουθούσε η φύση αν δεν υπήρχε η ανθρώπινη παρέμβαση.

Βιοποικιλότητα ή Βιολογική Ποικιλότητα

 

 

 

Bιοποικιλότητα  ή βιολογική ποικιλότητα, ορίζουμε κυρίως το σύνολο των γονιδίων, των βιολογικών ειδών, των οικοσυστημάτων και των πολιτισμών μιας περιοχής. Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλομορφία των σύγχρονων μορφών ζωής στη γη είναι το αποτέλεσμα εκατοντάδων εκατομμυρίων χρόνων εξελικτικής ιστορίας.

Σήμερα παρατηρείται μείωση της βιοποικιλότητας στον πλανήτη, γεγονός που οφείλεται σε μια σειρά από αιτίες όπως η ρύπανση του περιβάλλοντος, η καταστροφή των δασών, η ερημοποίηση των εδαφών, η μόλυνση των υδάτων, η αυξημένη θήρευση, κ.α.
Η μείωση της βιοποικιλότητας, και η εξαφάνιση ειδών που δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμη μειώνει τη σταθερότητα των οικοσυστημάτων, αλλά και στερεί τον άνθρωπο από ουσίες που πιθανώς να αποδειχθούν πολύτιμες για την προστασία της υγείας του, όπως φάρμακα για την αντιμετώπιση σπάνιων ασθενειών.

Νεκρή φάλαινα βρέθηκε στη Ρόδο

Τα αίτια θανάτου εξετάζουν ιχθυολόγοι από το Ενυδρείο του νησιού. Νεκρή φάλαινα, έξι μέτρων, εντόπισαν το πρωί οι άνδρες του Λιμενικού στη θαλάσσια περιοχή «Γκίνα» της Λίνδου, στη Ρόδο. Το νεκρό θηλαστικό παρέλαβε συνεργείο του δήμου, προκειμένου να φροντίσει για την υγειονομική ταφή του, ενώ τα αίτια θανάτου εξετάζουν ιχθυολόγοι από το Ενυδρείο του νησιού.

Η λίμνη αναστήθηκε 20 χρόνια μετά: Η αποξηραμένη Δράνα γίνεται πάλι πλούσιος υδροβιότοπος

Λίγοι μήνες ήταν αρκετοί για να γεμίσει με ψάρια η λιμνοθάλασσα Δράνα, στο Δέλτα Έβρου, που είχε αποξηρανθεί για σχεδόν 20 χρόνια. Ήταν η πρώτη φορά στην Ευρώπη που μια αποξηραμένη λιμνοθάλασσα γεμίζει ξανά με νερό και πολλά είδη ψαριών, όπως η αθερίνα, η σακοράφα, η γλώσσα, η μουρμούρα εγκαταστάθηκαν εκεί για να βρουν τροφή και καταφύγιο.
«Όμως, γιατί δεν υπάρχουν κέφαλοι; Δεν είναι περίεργο αυτό; Συνήθως οι κέφαλοι είναι τα πρώτα ψάρια που σπεύδουν να εποικίσουν μια λιμνοθάλασσα», αναρωτήθηκαν οι Αμερικανοί εκδότες της Επιστημονικής Επιθεώρησης «Εstuarine, Coastal and Shelf Science», όταν ο δρ Μάνος Κουτράκης τους έστειλε τα αποτελέσματα της έρευνάς του όσον αφορά την αποκατάσταση της Δράνας. Ο κ. Κουτράκης, που είναι ερευνητής στο Ινστιτούτο Αλιευτικών Ερευνών στη Νέα Πέραμο Καβάλας, είχε περάσει ατέλειωτες ώρες με τους συνεργάτες του στα νερά της λιμνοθάλασσας με σκοπό να διαπιστώσουν αν τα ψάρια και οι μικροοργανισμοί που κάποτε ζούσαν εκεί θα γύριζαν ξανά σε αυτόν τον σπάνιο υδροβιότοπο που επαναπλημμύρισε το 2004.

«Μας έκανε και εμάς εντύπωση που δεν βρήκαμε αρκετούς κέφαλους στα νερά της Δράνας, γιατί τα ψάρια αυτά αποτελούν συνήθως το 60 με 80% των “κατοίκων” μιας λιμνοθάλασσας. Όμως αυτό δεν είναι ανησυχητικό, γιατί η Δράνα επαναπλημμύρισε πολύ πρόσφατα και ήδη στο διάστημα αυτό εντοπίσαμε 11 είδη ψαριών που είτε επέλεξαν τη λιμνοθάλασσα ως μόνιμη κατοικία τους ή που έρχονταν εκεί για να τραφούν ή να αναπαραχθούν».

Οι δυσκολίες

Η αποκατάσταση μιας λιμνοθάλασσας είναι έργο που σπανίως γίνεται. Και αυτό γιατί μετά την αποξήρανσή της καταπατείται και μετατρέπεται σε οικόπεδα ή καλλιεργούμενες εκτάσεις. Η περίπτωση όμως της Δράνας, που αποξηράνθηκε παρανόμως το 1987, αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση παγκοσμίως. «Ήδη απο το 1974 μέχρι το 1986, δηλαδή έναν χρόνο προτού αποξηρανθεί, οι ψαράδες έπιαναν στη λιμνοθάλασσα από 8 έως 20 τόνους ψαριών τον χρόνο», λέει ο κ. Μ. Κουτράκης και προσθέτει: «Μετά την αποξήρανση, η έκταση αυτή των 4.800 στρεμμάτων έμεινε ανεκμετάλλευτη, ώσπου τον Ιούνιο του 2004 η περιοχή εντάχθηκε στο πρόγραμμα LΙFΕ και έτσι η Νομαρχία Έβρου και ο Φορέας Διαχείρισης του Δέλτα Έβρου, σε συνεργασία μάλιστα με τους αγρότες της περιοχής που ήταν υπεύθυνοι για την αποξήρανση, κατάφεραν να δώσουν ξανά ζωή στη μοναδικής ομορφιάς λιμνοθάλασσα».

Έτσι λοιπόν διανοίχτηκε ένα μεγάλο στόμιο στη μία πλευρά της και το θαλασσινό νερό άρχισε να εισρέει στη Δράνα περνώντας πρώτα από μία άλλη λιμνοθάλασσα, το Λακί. Σε συνεργασία με τον δρα Γιώργο Συλαίο από το Τμήμα Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης που ασχολήθηκε με τα ρεύματα και τις φυσικοχημικές παραμέτρους, οι ειδικοί του Ινστιτούτου Αλιευτικών Ερευνών εντόπισαν στην είσοδο και στο εσωτερικό τής λιμνοθάλασσας 11 είδη ψαριών, από τα οποία τα πέντε είναι μόνιμοι κάτοικοι των λιμνοθαλασσών. Από αυτά, ο μαρμαρογωβιός υπάρχει σε μεγαλύτερη αφθονία (48,6%) και ακολουθούν η αθερίνα (23,7%) και η σακοράφα (16,2%).

Οι επιστήμονες εκφράζουν την πεποίθηση ότι τα επόμενα χρόνια η ιχθυοπανίδα της λιμνοθάλασσας θα αυξηθεί και μάλιστα έχουν προτείνει στη Νομαρχία και τον Φορέα Διαχείρισης να αυξήσει το πλάτος του στομίου από το οποίο εισχωρεί το νερό στη Δράνα και να διαμορφώσει τον πυθμένα του με υλικά που θα δημιουργούν χώρους προφύλαξης.

Η ροή

Το στόμιο έχει πλάτος πέντε μέτρα και επειδή είναι στενό, τα νερά εισχωρούν με μεγάλη σχετικά ταχύτητα που μπορεί να φθάνει τα δύο μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Το γεγονός αυτό φαίνεται να αποτρέπει κάποια ψάρια να μπουν στη λιμνοθάλασσα. Ίσως αυτό να συμβαίνει με τους κέφαλους, αφού μικρά κεφαλόπουλα εντοπίστηκαν να τριγυρνούν στο στόμιο της Δράνας χωρίς να προσπαθούν να μπουν μέσα. Αν το πλάτος του στομίου διπλασιαστεί, τότε η ταχύτητα του νερού θα περιοριστεί στο 1,5 μέτρο ανά δευτερόλεπτο.

11 ΕΙΔΗ ψαριών έχουν εντοπίσει οι επιστήμονες στα 6 χρόνια μετά τον επαναπλημμυρισμό

Ιδανικό καταφύγιο για τα ψάρια

Η ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ στη λιμνοθάλασσα Δράνα δημιουργήθηκε από την αρχή μόλις ξεκίνησε ο επαναπλημμυρισμός της. Σχηματίστηκε φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν, τα οποία αποτελούν την τροφή για τα ψάρια που καταφεύγουν στον υδάτινο όγκο της λιμνοθάλασσας. Υπάρχουν ψάρια που τρώνε το ζωοπλαγκτόν όταν είναι σε νεαρή ηλικία για να εφοδιαστούν με αρκετή ενέργεια και άλλα που τρυπώνουν στη λιμνοθάλασσα μόνο για το φυτοπλαγκτόν. Με βάθος που δεν ξεπερνά τα 1,5- 2 μέτρα, η Δράνα διαθέτει μικρές συγκεντρώσεις θρεπτικών αλάτων και χλωροφύλλης, ενώ είναι πλουσιότερη σε συγκεντρώσεις αζώτου και φωσφόρου λόγω της συσσώρευσής τους από την εποχή της αποξήρανσης. Ο δρ Μανόλης Κουτράκης λέει στα «ΝΕΑ» ότι θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα, ώστε το γλυκό νερό από τις γειτονικές περιοχές να παροχετευτεί στη λιμνοθάλασσα γιατί θα βοηθήσει στην ανανέωση του υδάτινου όγκου της λεκάνης και έτσι θα εισχωρήσουν περισσότεροι οργανισμοί.

Πηγή: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

Χάθηκε ακόμη μία αρκούδα

Η νεαρή αρκούδα, βάρους 80 κιλών, έχασε τη ζωή της στην Εγνατία Οδό λίγο πριν πέσει σε χειμερία νάρκη

Λίγο πριν πέσει σε χειμέριο ύπνο έχασε τη ζωή της κάτω από τις ρόδες ενός αυτοκινήτου, νεαρή αρκούδα, που αποτελεί το δέκατο θύμα τροχαίου δυστυχήματος στην Εγνατία οδό φέτος και το πέμπτο στον κάθετο άξονα Σιάτιστα-Κρυσταλλοπηγή.

«Μέρα με τη μέρα γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη να ενισχυθεί η περίφραξη στην Εγνατία οδό και στους κάθετους άξονες του βιότοπου της καφέ αρκούδας, ώστε να προστατευτούν τα άγρια ζώα», είπε στο «Εθνος» η υπεύθυνη επικοινωνίας της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ» Ηλιάνα Μπουσιάκη.

Σε κοινή ανακοίνωση των οργανώσεων «Καλλιστώ» και «Αρκτούρος» σημειώνεται ότι πλέον καθίσταται επιτακτική ανάγκη για την κατασκευή ειδικών περασμάτων για την αρκούδα στον άξονα Σιάτιστα-Κρυσταλλοπηγή, καθώς επίσης για την ειδική σήμανση στην περιοχή.

Το δυστύχημα συνέβη τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής, όταν μία θηλυκή και σχετικά μικρόσωμη αρκούδα, βάρους 80 κιλών, επιχείρησε να διασχίσει κάθετα το οδόστρωμα στο ύψος του κόμβου Μικρόκαστρου.

Το Ι.Χ. έπεσε πάνω της με ταχύτητα και τη χτύπησε, ενώ ο οδηγός του όχι μόνο δεν σταμάτησε, αλλά δεν ειδοποίησε καν την Τροχαία, έτσι χάθηκε πολύτιμος χρόνος και το ζώο βρέθηκε νεκρό όταν ξημέρωσε. Η αρκούδα εγκλωβίστηκε σε νησίδα του κόμβου και παρέμενε εκεί μέχρι που έφτασε κτηνίατρος της «Καλλιστώ». Η νεκροψία έδειξε ότι το άτυχο ζώο είχε υποστεί ρήξη ήπατος και πνευμόνων, ενώ επιπλέον είχε σπάσει τα μπροστινά της πόδια.

«Είναι προφανές ότι το ζώο κατάφερε να περάσει με μεγάλη ευκολία την περίφραξη και να βρεθεί στον δρόμο. Είναι αυτό για το οποίο κάνουμε επανειλημμένες συστάσεις στην Εγνατία Οδό και ζητάμε να ενισχυθεί η περίφραξη πριν να είναι πολύ αργά», δήλωσε η κυρία Μπουσιάκη και προσέθεσε: «Μόνο ο χειμέριος ύπνος φαίνεται πως μπορεί να διασφαλίσει την επιβίωση της αρκούδας κατά τη διάρκεια του χειμώνα, και να χαρίσει στον τοπικό πληθυσμό του είδους μία ολιγόμηνη παράταση ζωής -εφόσον βέβαια οι καιρικές συνθήκες θα είναι χειμερινές και θα το επιτρέψουν».

«Αρκτούρος» και «Καλλιστώ», μαζί με άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις, έστειλαν μόλις την περασμένη Παρασκευή κοινό υπόμνημα προς τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Υποδομών, επισημαίνοντας για πολλοστή φορά το πρόβλημα θανάτωσης και απομόνωσης της άγριας πανίδας στη ζώνη του κάθετου άξονα της Εγνατίας οδού στην Καστοριά και είναι χαρακτηριστικό πως πρόκειται για το τρίτο υπόμνημα το οποίο κατατίθεται για το συγκεκριμένο ζήτημα μέσα στο 2009.

Η τοποθέτηση ενισχυμένης περίφραξης θα προστατεύει τα ζώα, όμως η κατάλληλη σήμανση θα προειδοποιεί τους οδηγούς να ελαττώνουν ταχύτητα, έτσι το μεγαλύτερο μέρος των θανατηφόρων τροχαίων θα είχε αποφευχθεί.

Αυτοψία
«Είναι καθαρά θέμα τύχης ότι μέχρι σήμερα δεν έχουμε θρηνήσει και ανθρώπινα θύματα», τονίζεται στην ανακοίνωση των περιβαλλοντικών οργανώσεων, ενώ μέλη τους πραγματοποίησαν αυτοψία στην ευρύτερη περιοχή του δυστυχήματος κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου και διαπίστωσαν πως ο φράχτης έχει παραβιαστεί σε 35 (!) σημεία από αρκούδες που με μεγάλη ευκολία τον έριξαν και βγήκαν στον ταχείας κυκλοφορίας δρόμο.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι μία ακόμη αρκούδα βρέθηκε νεκρή στο χωριό Πτελέα του νομού Καστοριάς, αλλά εντοπίστηκε σε προχωρημένη σήψη, γεγονός που δεν επιτρέπει την εξακρίβωση της αιτίας θανάτου.

Eνα χωριό ζει με τις... αρκούδες

Σε... επίτιμο δημότη του Bυθού Πενταλόφου στην Kοζάνη τείνει να μετατραπεί μία οικογένεια αρκούδων, καθώς σε τακτά χρονικά διαστήματα εισέρχεται στο χωριό.

Περίπου ως... κατοικίδια αντιμετωπίζονται οι αρκούδες στον Bυθό Πενταλόφου Kοζάνης, ένα ορεινό χωριό σχεδόν 100 μόνιμων κατοίκων στην Πίνδο. Kάθε κάτοικος του Bυθού έχει να διηγηθεί τουλάχιστον μία εμπειρία συνάντησής του με αρκούδα, ενώ τα μέλη μίας συγκεκριμένης «αρκουδο-οικογένειας» τείνει να μετατραπούν σε... επίτιμους δημότες, αφού σε τακτά διαστήματα τα έχουν δει να κόβουν βόλτες μέσα στα στενά δρομάκια και στις αυλές των σπιτιών.

Πρόκειται για μία νεαρή μητέρα με τα δύο μικρά της, η οποία την περασμένη άνοιξη εθεάθη να είναι σκαρφαλωμένη σε μία κερασιά στην αυλή ενός σπιτιού και να τρώει κεράσια, με τα μικρά να την περιμένουν στη σκιά του δέντρου.

«H γυναίκα που έχει το σπίτι την παρακολουθούσε από το παράθυρο και μου τηλεφώνησε να έρθω να τη δω. Στεκόμασταν επτά - οκτώ άτομα σε απόσταση δέκα μέτρων και την κοιτάζαμε να τρώει ατάραχη, μέχρι που κάποια στιγμή κατέβηκε, πήρε τα μικρά της και χάθηκαν στο δάσος», είπε στο «Eθνος» ο πρόεδρος της Kοινότητας Πενταλόφου Γιώργος Kαρούτας.

H ίδια οικογένεια εμφανίστηκε πολλές φορές μέσα στα στενά ή στις παρυφές του χωριού, με τελευταία φορά την 27η Δεκεμβρίου, όταν δύο μέλη της Oικολογικής Kίνησης Kοζάνης την είδαν να διασχίζει το καστανόδασος που περιβάλλει τον Bυθό.
Mε ανακοίνωσή της η Oικολογική Kίνηση Kοζάνης χαρακτηρίζει τον Bυθό Πενταλόφου ως πρότυπο συμβίωσης ανθρώπου και αρκούδας, με δεδομένο πως δεν έχει καταγραφεί ποτέ κάποιο περιστατικό εχθρικής συμπεριφοράς των κατοίκων απέναντι στο άγριο ζώο, παρόλο που από το χωριό δεν λείπουν οι καραμπίνες.

Πάντως, οι υπεύθυνοι του «Aρκτούρου» που κλήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι σε ενημερωτική εκδήλωση στο χωριό, συμβούλευσαν τους κατοίκους να μη... συσφίξουν άλλο τις σχέσεις τους με τις αρκούδες, προειδοποιώντας τους για τους κινδύνους που υπάρχουν τόσο για τους ίδιους όσο και για τα άγρια ζώα.

«Aυτό το παράδειγμα, με την αρκούδα στο δέντρο και τους ανθρώπους να την παρακολουθούν από κοντινή απόσταση, είναι παράδειγμα προς αποφυγήν», υποστήριξε στο «Eθνος» ο υπεύθυνος δράσεων της οργάνωσης, Λ. Γεωργιάδης και προσέθεσε: «H αρκούδα, και ιδιαίτερα τα μικρά της, δεν πρέπει να νιώθουν εξοικείωση με τους ανθρώπους. Tο καλύτερο που έχουμε να κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να απομακρυνθούμε και να την αφήσουμε να φύγει μόνη της».

Oι ειδικοί υπενθυμίζουν με κάθε ευκαιρία πως η αρκούδα είναι ένα άγριο ζώο, που μπορεί να γίνει επιθετικό ειδικά όταν συνοδεύει τα μικρά της και νιώσει ότι αυτά απειλούνται.

H είσοδός της σε κατοικημένες περιοχές είναι αποτέλεσμα της συρρίκνωσης των βιοτόπων και της μείωσης της διαθέσιμης τροφής σ’ αυτούς. Eνα μέτρο για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η δενδροφύτευση περιοχών μακριά από τα χωριά με άγρια καρποφόρα δέντρα, όπως έγινε πρόσφατα σε αρκετές περιοχές της B. Πίνδου.