Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2011

Λιώνει η Αρκτική

Η δεύτερη μεγαλύτερη μείωση της επιφάνειας των πάγων της Αρκτικής από το 1979 καταγράφηκε το φετινό καλοκαίρι, όπως ανακοίνωσε σήμερα το Εθνικό Αμερικανικό Κέντρο Μετρήσεων του Χιονιού και του Πάγου (NSIDC), βάσει νέων μετρήσεων που έγιναν από δορυφόρους.
Τα πέντε τελευταία χρόνια (από το 2007 ως το 2011) έχουν καταγραφεί τα χαμηλότερα ελάχιστα του πάγου στην Αρκτική
Τα πέντε τελευταία χρόνια (από το 2007 ως το 2011) έχουν καταγραφεί τα χαμηλότερα ελάχιστα του πάγου στην Αρκτική
Οι πάγοι του Βόρειου Παγωμένου Ωκεανού φαίνεται πως έφτασαν στη μικρότερη έκτασή τους για φέτος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις από τις δορυφορικές παρατηρήσεις.
Η ελάχιστη επιφάνεια των πάγων το καλοκαίρι σε αυτή τη ζώνη θεωρείται από την επιστημονική κοινότητα ένα σημαντικό μέτρο για την άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη, η οποία αποδίδεται από τη μεγάλη πλειονότητα των κλιματολόγων στις ανθρώπινες δραστηριότητες και κυρίως στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Οι πάγοι της Αρκτικής κάλυπταν έτσι στις 9 Σεπτεμβρίου μια επιφάνεια 4,33 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που φαίνεται πως είναι η μικρότερη για το 2011 και το δεύτερο χαμηλότερο επίπεδο από το 2007, διευκρινίζεται σε ανακοίνωση του NSIDC.
Η έκταση των πάγων της Αρκτικής μετρείται μέσω δορυφόρου από το 1979 και έκτοτε οι πάγοι δεν έχουν πάψει να μειώνονται το καλοκαίρι, πριν αρχίσουν να σχηματίζονται και πάλι το φθινόπωρο.
Φέτος η ελάχιστη επιφάνεια των πάγων της Αρκτικής ξεπέρασε το ρεκόρ συρρίκνωσής τους του 2007 κατά μόλις 160.000 τ.χλμ. και ήταν μικρότερη κατά 2,38 εκατομμύρια τ.χλμ. ή κατά 36% από την ελάχιστη επιφάνεια του 1979 (6,71 εκατομμύρια τ.χλμ.).
Τα πέντε τελευταία χρόνια (από το 2007 ως το 2011) έχουν καταγραφεί τα χαμηλότερα ελάχιστα του πάγου στην Αρκτική, σύμφωνα με το NSIDC.

Γιγάντια καβούρια στην Ανταρκτική

Γιγάντια βασιλικά καβούρια έκαναν την εμφάνισή τους ανοικτά της Ανταρκτικής Χερσονήσου, γεγονός που προκαλεί έντονο προβληματισμό στους επιστήμονες που ασχολούνται με το θέμα.
Γιγάντια καβούρια στην Ανταρκτική
Μάλιστα αποδίδουν την εν λόγω εξέλιξη στην υπερθέρμανση του πλανήτη, τονίζοντας, ταυτόχρονα, ότι η απειλή από το φαινόμενο αυτό είναι πλέον υπαρκτή.
"Τα τελευταία 14 εκατομμύρια χρόνια περίπου, αυτά τα είδη καβουριών απουσίαζαν από τα ύδατα της Ανταρκτικής γιατί ήταν πολύ κρύα για να επιβιώσουν", ανέφερε ο καθηγητής Ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης Κρεγκ Σμίθ. "Στην Ανταρκτική Χερσόνησο όμως, τα νερά θερμαίνονται πολύ γρήγορα".
Η έρευνα του Κρεγκ Σμίθ και της ομάδας του δημοσιεύται στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B.
Όπως αναφέρουν, διαπίστωσαν, με τη βοήθεια τηλεκατευθυνόμενου ρομποτικού οχήματος σε θαλάσσια περιοχή της Δυτικής Ανταρκτικής Χερσονήσου, με βάθος 1.400-850 μέτρων και θερμοκρασίες ξεπερνούν τον 1,4 βαθμό Κελσίου, 42 κόκκινους βασιλικούς κάβουρες.
Όπως εκτιμούν, ο πληθυσμός τους στην περιοχή αριθμεί περισσότερα από 1 εκατομμύριο ζώα.

Τι είναι οι βασιλικοί κάβουρες
Όπως λέει ο Κ. Σμίθ, οι βασιλικοί κάβουρες έχουν μήκος 40 εκατοστών και θεωρούνται πολύ απειλητικά ζώα. "Μπορούν να συντρίψουν τα καβούκια άλλων ειδών με τα σκληρά κελύφη τους", ανέφερε, ενώ τους χαρακτηρίζει "αδηφάγους θηρευτές".

Τα κοράλλια θα χαθούν ως το τέλος του αιώνα

Μέχρι το τέλος του αιώνα οι κοραλλιογενείς ύφαλοι θα έχουν εξαφανιστεί εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, προειδοποίησε κορυφαίος επιστήμονας του ΟΗΕ.
Ανθρωποι που έχουν ήδη γεννηθεί θα ζήσουν σε έναν πλανήτη χωρίς κοράλλια, προειδοποιεί ειδικός επιστήμονας
Άνθρωποι  που έχουν ήδη γεννηθεί θα ζήσουν σε έναν πλανήτη χωρίς κοράλλια, προειδοποιεί ειδικός επιστήμονας
Μέχρι το τέλος του αιώνα οι κοραλλιογενείς ύφαλοι θα έχουν εξαφανιστεί εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, προειδοποίησε κορυφαίος επιστήμονας του ΟΗΕ. Σύμφωνα με το βιβλίο "Ο Πλανήτης μας που Πεθαίνει" του καθηγητή Πίτερ Σέιλ, επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Ινστιτούτο Υδάτων, Περιβάλλοντος και Υγείας των Ηνωμένων Εθνών, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι βρίσκονται σε τροχιά να γίνουν το πρώτο οικοσύστημα που θα εξαφανιστεί εντελώς από τη Γη.
Αυτό μάλιστα θα συμβεί πριν από το τέλος του αιώνα που διανύουμε, που σημαίνει ότι άνθρωποι που έχουν ήδη γεννηθεί θα ζήσουν σε έναν πλανήτη χωρίς κοράλλια, σύμφωνα με τον καθηγητή, ο οποίος μελετούσε για 20 χρόνια τον Μεγάλο Κοραλλιογενή Υφαλο στην Αυστραλία.
Συναγερμός
"Δημιουργούμε μία κατάσταση όπου οι οργανισμοί που φτιάχνουν κοραλλιογενείς υφάλους περιορίζονται τόσο από τις δραστηριότητές μας που πολλοί από αυτούς θα εξαφανιστούν και άλλοι θα γίνουν πάρα πολύ σπάνιοι", αναφέρει ο Σέιλ και προσθέτει: "Δεν θα μπορούν να κατασκευάσουν υφάλους. Εχουμε αφανίσει πολλά είδη στο πέρασμα των χρόνων. Αυτή θα είναι η πρώτη φορά που θα εξαφανίσουμε ένα ολόκληρο οικοσύστημα".
Η κλιματική αλλαγή, η οξείδωση των ωκεανών, αλλά και τοπικές δραστηριότητες όπως η υπεραλίευση, η μόλυνση και η ανάπτυξη στις παράκτιες περιοχές έχουν οδηγήσει στη μείωση των κοραλλιογενών υφάλων.

Πλημμύρισε μπλε καβούρια το Αιγαίο

Το μπλέ καβούρι συναντάται σε λιμνοθάλασσες ή περιοχές με εκβολές ποταμών όπου τα νερά είναι ρηχά και με χαμηλή αλατότητα. Τρέφεται με μικρά ψάρια και φυτικό υλικό
Το μπλέ καβούρι συναντάται σε λιμνοθάλασσες ή περιοχές με εκβολές ποταμών όπου τα νερά είναι ρηχά και με χαμηλή αλατότητα. Τρέφεται με μικρά ψάρια και φυτικό υλικό

Είναι μεγαλύτερα από τα κοινά καβούρια και αποτελούν νοστιμότατο μεζέ. Στην αγορά πουλιούνται μόλις 3 με 5 ευρώ το κιλό, όταν στις ΗΠΑ θεωρούνται δυσεύρετα και κοστίζουν πάνω από 30 δολάρια. Οι "Ιταλοί" κατέλαβαν τις ελληνικές θάλασσες. Μεγάλα, μπλε καβούρια ρίχνονται στη μάχη της... κρίσης. Πλημμύρισαν τις θάλασσες -κυρίως στα βόρεια της χώρας- και αποτελούν έναν νοστιμότατο μεζέ που -λόγω της αύξησης του πληθυσμού και της υπεραλίευσης- πουλιούνται μόλις 3-5 ευρώ το κιλό, όταν στις ΗΠΑ από όπου μας ήρθαν, θεωρούνται δυσεύρετα και κοστίζουν πάνω από 30 δολάρια. Οι ψαράδες τα ονομάζουν "Ιταλούς", επειδή ήρθαν στην Ελλάδα από τον κόλπο του Μεξικού, μέσω της Ιταλίας και παρότι έχουν μπλε χρώμα στο σώμα και στις δαγκάνες τους, γίνονται κατακόκκινα μόλις πέσουν στο βραστό νερό, ή έρθουν σε επαφή με τη φωτιά.

"Είναι η τέταρτη φορά τα τελευταία 30 χρόνια που ο πληθυσμός τους έχει αυξηθεί τόσο πολύ. Δεν υπάρχουν επιστημονικές μελέτες για το πού οφείλεται η αύξηση αυτή, δεν αποκλείεται ωστόσο να συνετέλεσε και ο ήπιος χειμώνας. Επιπλέον το μπλε καβούρι δεν έχει θηρευτές και ανταγωνιστής του είναι μόνο ο άνθρωπος και η ρύπανση", δήλωσε στο "Εθνος" ο καθηγητής Βιολογίας του Α.Π.Θ., Θανάσης Κούκουρας.
Σύμφωνα με τον κ. Κούκουρα το συγκεκριμένο είδος έχει περισσότερη σάρκα από το κοινό καβούρι, είναι νοστιμότερο και μπορεί να καλλιεργηθεί.
Επιπλέον είναι πολύ δυνατό, έχει κοφτερές δαγκάνες και χρησιμοποιεί τα πίσω πόδια του ως κουπιά, έτσι μπορεί και κολυμπάει -σε αντίθεση με το κοινό καβούρι που "περπατάει" στον βυθό-, μπαίνει στα δίχτυα και στην προσπάθειά του να βρει τροφή στα ψάρια, τα καταστρέφει.
Ζημιές στα δίχτυα
"Από τη μία μας έχει βοηθήσει πολύ στην αύξηση του εισοδήματός μας, επειδή υπάρχει άφθονο στις θάλασσες, από την άλλη όμως μας κάνει ζημιά στα δίχτυα", μας είπε ο πρόεδρος του Αλιευτικού Συνεταιρισμού Λιμνοθάλασσας Κεραμωτής Καβάλας, Μίλτος Παρασχάκης.
Οι παράκτιοι αλιείς ψαρεύουν τα μπλε καβούρια είτε με δίχτυα που έχουν πολύ μικρά μάτια, είτε -συνήθως- με παγίδες, ωστόσο αυτοί της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης διαμαρτύρονται για τη ζημιά, ενώ οι μυδοκαλλιεργητές του Θερμαϊκού υποστηρίζουν ότι τους διαλύουν τις αρμαθιές με τα όστρακα.
"Εχουμε εντοπίσει την αύξηση του πληθυσμού των μπλε καβουριών από πέρσι και σε επικοινωνία που είχαμε με τη Διεύθυνση Αλιείας της περιφέρειας κεντρικής Μακεδονίας αποφασίσαμε να το ψάξουμε, γιατί στις λιμνοθάλασσες του θρακικού πελάγους είναι συχνά ενοχλητικό το φαινόμενο", μας ανέφερε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Αλιευτικών Ερευνών του ΕΘΙΑΓΕ (ΙΝΑΛΕ), Αργύρης Καλλιανιώτης.
Για τον λόγο αυτόν διοργανώνεται στις 28 του μήνα, στην Καβάλα, ημερίδα για τα προβλήματα των αλιέων και ένα από τα θέματα θα είναι τα μπλε καβούρια.
Από το Μεξικό στον Θερμαϊκό
Πανάκριβος και εκλεκτός μεζές
Φέτος το καλοκαίρι οι "Ιταλοί" κατέκλυσαν το Αιγαίο. Τα μπλε καβούρια έφτασαν μάλιστα κατά χιλιάδες και στην άλλη μεριά του Αιγαίου στον κόλπο της Σμύρνης όπου συμπεριελήφθησαν σε όλα τα μενού των παραλιακών ξενοδοχείων.
Ιδιαίτερα αυξημένος είναι ο πληθυσμός τους στον Αμβρακικό κόλπο, στις εκβολές του Πηνειού, στον Θερμαϊκό κόλπο και στο θρακικό πέλαγος. Τα μπλε καβούρια ευδοκιμούν στις ΗΠΑ και στον κόλπο του Μεξικού. Θεωρείται μεζές αντίστοιχος του αστακού και κοστίζει πανάκριβα, επειδή είναι εξαιρετικά σπάνιο είδος. Στην Ελλάδα συναντάται σε λιμνοθάλασσες ή περιοχές με εκβολές ποταμών όπου τα νερά είναι ρηχά και με χαμηλή αλατότητα. Τρέφονται με μικρά ψάρια και φυτικό υλικό.

Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2011

Eco - schools Litter Less campaign


Eco - schools Litter Less campaign



Μια νέα εκστρατεία ξεκινά με στόχο να κάνει την Ελλάδα έναν τόπο με λιγότερα σκουπίδια

Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης κάνει έναρξη της εκστρατείας '‘Litter Less’' στην Ελλάδα, την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου, με την υποστήριξη του Διεθνούς Δικτύου «Οικολογικά Σχολεία» του Ιδρύματος για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (FEE -Foundation for Environmental Education) και του  Ιδρύματος της Wrigley.

Για την έναρξη της εκστρατείας, οι μαθητές των 20 Ελληνικών σχολείων που συμμετέχουν στην εκστρατεία, θα βγουν στην γειτονιά τους την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου να ενημερώσουν με τον δικό τους τρόπο τους κατοίκους της περιοχής για αυτή τους τη δράση.

Τα σχολεία που συμμετέχουν είναι:
ü
1ο Δημοτικό Σχολείο Κέρκυρας
ü
Δημοτικό Σχολείο Αδάμαντα Μήλου
ü
1ο Πειραματικό Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς
ü
Δημοτικό Σχολείο Αμυγδαλεώνα Καβάλας
ü
1ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών
ü
Δημοτικό Σχολείο Άργους Καλύμνου
ü
4ο Δημοτικό Σχολείο Κηφισιάς
ü
Δημοτικό Σχολείο Αργυρούπολης Ρεθύμνου
ü
5ο Δημοτικό Σχολείο Κιλκίς
ü
Δημοτικό Σχολείο Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη
ü
70ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών
ü
Δημοτικό Σχολείο Κολλεγίου Αθηνών
ü
8ο Δημοτικό Σχολείο Γλυφάδας
ü
Δημοτικό Σχολείο Παναγιάς Θάσου
ü
8ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων
ü
Νηπιαγωγείο & Δημοτικό Σχολείο Πόλκα Φροέλεν
ü
Δημοτικό Εκπαιδευτηρίων Νέα Γενιά Ζηρίδη
ü
Δημοτικό Σχολείο Χέρσου Κιλκίς
ü
Δημοτικό Σχολείο "Σχολή Χατζηβέη"
ü
Ιδιωτικό Νηπιαγωγείο Ντεκρολί

Η εκστρατεία ‘Litter Less’ υλοποιείται σε 15 χώρες, ανάμεσα τους και η Ελλάδα. Στόχος της είναι να ευαισθητοποιήσει και να εκπαιδεύσει τους Έλληνες μαθητές και νέους σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων και να τους ενθαρρύνει να κάνουν θετικές επιλογές. 

Σχολιάζοντας την έναρξη, ο κύριος Λεωνίδας Κόλλας, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης, προσέθεσε, “Είμαστε πολύ χαρούμενοι με την εκστρατεία “Litter Less” που ξεκινά. Η βιωματική συμμετοχή των παιδιών για τη δημιουργία ενός καθαρότερου περιβάλλοντος, θα προωθήσει μια πολύ σημαντική αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς όλων απέναντι στα απορρίμματα”.

Ο κος Λουκάς Χαλακατεβάκης, Γεν. Διευθυντής της Wrigley Ελλάδος-Κύπρου-Μάλτας, προσέθεσε: «Είμαστε στην ευχάριστη θέση η Ελλάδα να είναι μία από τις χώρες που επελέγησαν να συμμετάσχουν στην εκστρατεία “Litter Less” και θα υποστηρίξουμε τις προσπάθειες των παιδιών ώστε να υπάρξει μια μακροχρόνια αλλαγή στα θέματα διαχείρισης των απορριμμάτων». 

Η εκστρατεία περιλαμβάνει δύο επιμέρους δράσεις.  Η πρώτη αφορά παιδιά ηλικίας 5-12 χρονών που τα σχολεία τους συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Οικολογικά Σχολεία» και τα οποία θα σχεδιάσουν και θα παρουσιάσουν τα δικά τους προγράμματα με θέμα τα απορρίμματα ή θα οργανώσουν μια εκδήλωση για μείωση των σκουπιδιών στα σχολεία τους, και είναι αυτή που θα εφαρμοστεί στην Ελλάδα. Η άλλη αφορά σε μαθητές ηλικίας 12-18 χρονών που θα συμμετάσχουν  στο πρόγραμμα «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον» και θα κληθούν να δράσουν ως «δημοσιογράφοι» ερευνώντας το πρόβλημα των απορριμμάτων. Η δουλειά τους θα κριθεί από την εθνική επιτροπή της κάθε χώρας και οι νικητές θα είναι υποψήφιοι για το διεθνές βραβείο YRE.

Πώς θα λειτουργήσει η εκστρατεία ‘Litter Less’ στην Ελλάδα

Παιδιά ηλικίας 5-12 ετών, από 20 σχολεία της Ελλάδας, θα συμμετάσχουν στην εκστρατεία, μέσω του Προγράμματος «Οικολογικά Σχολεία». Θα πραγματοποιήσουν δραστηριότητες για να μειώσουν τα απορρίμματα, όπως είναι για παράδειγμα οι «ημέρες καθαρισμού», είτε παίρνοντας το φαγητό τους στο σχολείο χωρίς συσκευασίες μιας χρήσης, ή δημιουργώντας καλλιτεχνικές κατασκευές με απορρίμματα, με στόχο να προωθήσουν σε όλους, την ιδέα της μείωσης των απορριμμάτων στο σχολικό χώρο αλλά και έξω από αυτόν. Θα μοιράζονται τις ιδέες και τις εμπειρίες τους με τις υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν στην εκστρατεία μέσω της ιστοσελίδας http://www.eco-schools-wrigley.org

Σχετικά με την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, η παλαιότερη περιβαλλοντική ΜΚΟ εθνικής εμβέλειας (1951), έχει ως αποστολή της να ενημερώνει και να ευαισθητοποποιεί, τόσο τους Έλληνες όσο και αυτούς που αγαπούν την Ελλάδα, για τη φυσική κληρονομιά της χώρας μας και να δραστηριοποιείται για την προστασία της. Σήμερα, οι δράσεις της επικεντρώνονται σε τέσσερις κύριους άξονες: περιβαλλοντική εκπαίδευσηπρογράμματα προστασίας της φύσης,παρεμβατική προστασία και ευαισθητοποίηση του κοινού. Για να επιτελέσει την αποστολή της βασίζεται σε εκτεταμένο δίκτυο εκπαιδευτικών και επιστημόνων, μελών της και εθελοντών, που μετέχουν στα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Διαχειρίζεται πέντε διεθνή και εθνικά Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.
Είναι ο Εθνικός χειριστής του διεθνούς προγράμματος “Γαλάζιες Σημαίες”, για την προστασία και περιβαλλοντική διαχείριση των οργανωμένων παραλιών και ακτών και μαρινών της χώρας μας, καθώς και του προγράμματος “Green Key” που αποβλέπει στην οικολογική και αειφόρο διαχείριση τουριστικών εγκαταστάσεων κάθε μορφής και μεγέθους

Σχετικά με το ίδρυμα της Wrigley
Η αποστολή του ιδρύματος της Wrigley είναι να βελτιώσει την υγεία των ανθρώπων και τον πλανήτη μέσα από βιώσιμες πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στην στοματική υγιεινή και την περιβαλλοντική ευαισθησία, αλλά και στις τοπικές ανάγκες που διασφαλίζουν μια υγιή κοινότητα. Από την ίδρυση του το 1987, το ίδρυμα της Wrigley έχει δωρίσει πάνω από  $50 εκατομμύρια σε  φιλανθρωπικές οργανώσεις επιδρώντας θετικά στις ζωές των ανθρώπων ανά τον κόσμο.

Eπισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Δράσης  http://www.eco-schools-wrigley.org

Παρασκευή 15 Απριλίου 2011

Το οικολογικό σχολείο

Παρουσίαση δραστηριοτήτων των περιβαλλοντικών ομάδων του Σχολείου μας στα πλαίσια του προγράμματος "Οικολογικά Σχολεία" της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης http://www.scribd.com/doc/53061087/

Τετάρτη 13 Απριλίου 2011

Πέντε νέα είδη Metriaclima από την λίμνη Μαλάουι


Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα από τους Patrick Cicotto, Ad Konings, και Jay Stauffer, περιγράφει 5 νέα είδη Metriaclima της οικογένειας των mbuna.
Όλα τα νέα είδη ανήκουν στην ομάδα Aurora, προέρχονται από την ανατολική ακτή της λίμνης Μαλάουι και είναι όλα ενδημικά της λίμνης. Είναι όλα γνωστά στους χομπίστες μέσα από τα βιβλία του Konings, όπου έχουν φωτογραφηθεί, αναλυθεί και έχουν πάρει προσωρινά ονόματα.
Οι ερευνητές έχουν επανεξετάσει δυο άλλα μέλη της ομάδας, M. aurora και M. chrysomallos και μας δίνουν λεπτομερή συγκριτικά δεδομένα για τον χρωματισμό, αριθμό και τις διαστάσεις των δυο ειδών.
Τα νέα είδη είναι τα παρακάτω:

IPB Εικόνα

Metriaclima glaucos (γνωστό μέχρι τώρα ως M. sp. "aurora blue") έχει βρεθεί μόνο στις βραχώδεις ακτής του Cobwé στην Μοζαμβίκη. Το όνομα προέρχεται από ελληνική λέξη που σημαίνει μπλέ-γκρι και αναφέρεται στον χρωματισμό του αρσενικού. Το είδος είναι παρόμοιο ως αναφορά τα χρώματα του αρσενικού με τα M.chrysomallos and M. benetos, αλλά γεωγραφικά διαφέρει και από τα δύο στην οδοντοστοιχία. Τα θηλυκά από την άλλη έχουν δυσδιάκριτες διαφορές με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας των Aurora.
______________________

IPB Εικόνα

Metriaclima xanthos (μέχρι τώρα γνωστό ως M. sp. "aurora lumbaulo") έχει βρεθεί μόνο κοντά στην ακτογραμμή του Lumbaulo στην Μοζαμβίκη. Το όνομα προέρχεται από ελληνική λέξη που σημαίνει "κίτρινο" και αναφέρεται στη κίτρινη κοιλιά και στο ραχιαίο πτερύγιο που εμφανίζονται στα αρσενικά κατά την αναπαραγωγή. Οι κίτρινες αυτές περιοχές ξεχωρίζουν τα αρσενικά από όλα τα υπόλοιπα είδη της ομάδας των Metriaclima.

IPB Εικόνα

Το θηλυκό του είδους, όπως φαίνεται παραπάνω, είναι πιο κίτρινο από άλλα είδη Aurora αν και αυτό το χαρακτηριστικό δεν είναι αξιόπιστο για να τα ξεχωρίζουμε.
______________________

IPB Εικόνα

Metriaclima sciasma είναι ως τώρα γνωστό με δύο ονόματα, M. sp. "aurora north" και Pseudotropheus sp. "kingsizei north". Το όνομα προέρχεται από ελληνική λέξη που σημαίνει "σκιά" και αναφέρεται στο σκούρο κοιλιακό πτερύγιο που έχει το αρσενικό. Το είδος έχει μια εκτεταμένη διασπορά κατά μήκος της βορειοανατολικής ακτής της Τανζανίας, βόρεια του ποταμού Ruhuhu που μαζί με την αμμώδη ακτή νότια του Mbamba Bay, συνθέτουν ένα γεωγραφικό σύνορο από τα υπόλοιπα είδη Aurora.
______________________

IPB Εικόνα

Metriaclima nkhunguensis (παλιότερα γνωστό ως M. sp. "blue reef") βρίσκεται μόνο στο Minos Reef και Nkhungu Reef στις αρχές της Μοζαμβίκης και το όνομα σημαίνει "από το Nkhungu". Τα αρσενικά μοιάζουν πολύ στην εμφάνιση με τα αρσενικά Red Zebra, M. estherae καθώς και με άλλα είδη Metriaclima, αλλά μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε με μορφολογικά και γεωγραφικά κριτήρια.

IPB Εικόνα

Τα θηλυκά του είδους (φωτογραφία παραπάνω) είναι επίσης μπλε αλλά ποιο ανοιχτόχρωμα από τα θηλυκά M. callainos, τα μοναδικά είδη με θηλυκά που είναι όλο μπλέ.
______________________

IPB Εικόνα

IPB Εικόνα

IPB Εικόνα
Metriaclima mossambicus αποτελείται από 3 πληθυσμούς που διαφέρουν σε εμφάνιση και που ως τώρα θεωρούσαμε ότι αποτελούν διαφορετικά είδη τα οποία ονομάζαμε M. sp. "aurora chinuni", M. sp. "aurora black tail", και M. sp. "aurora yellow". Η νέα έρευνα έδειξε ότι είναι στην ουσία το ίδιο είδος. Το όνομα mossambicus σημαίνει "από την Μοζαμβίκη" και το είδος το βρίσκουμε κατά μήκος της ακτογραμμής μεταξύ του ποταμού Chiloelo και του Chinuni. Τα αρσενικά των τριών πληθυσμών (κατά σειρά όπως φαίνονται στις φωτογραφίες Chiloelo, Chinuni, Lumessi) διαφέρουν σημαντικά, αλλά τα θηλυκά είναι όμοια.

Πηγή:  http://www.aquazone.gr/forums/index.php?showtopic=59255 

Νεκρά δελφίνια στην Ρόδο

Νεκρά δελφίνια στην Ρόδο

Προβληματισμό έχει προκαλέσει στους επιστήμονες το γεγονός ότι εκβράστηκαν τρία δελφίνια στις δυτικές ακτές της Ρόδου, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται οι έρευνες για να διαπιστωθούν τα αίτια του θανάτου τους.Η υπόθεση αποκαλύφθηκε αργά το μεσημέρι της Δευτέρας, όταν κάτοικοι της περιοχής Σορωνής, Καλαβαρδών και Καμείρου Σκάλας, εντόπισαν στην ακτή τρία νεκρά δελφίνια.

Αμέσως ειδοποιήθηκαν οι αρμόδιες αρχές και επιτόπου έφθασε κλιμάκιο της Διεύθυνσης Δασών Δωδεκανήσου (πρόκειται για σπάνιο είδος θηλαστικού που εποπτεύεται από το Δασαρχείο), καθώς επίσης και στελέχη του Υδροβιολογικού σταθμού της Ρόδου.
Από την πρώτη έρευνα, οι αρμόδιοι υπάλληλοι δεν διαπίστωσαν κάποια τραύματα ή χτυπήματα στα θηλαστικά, γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά για τους λόγους που βρέθηκαν νεκρά.
Το μικρότερο από τα θηλαστικά αυτά έφθανε σε μήκος τα δύο μέτρα, ενώ το βάρος τους υπολογίζεται σε περίπου 100 κιλά το καθένα.
Σε συνεργασία με την δημοτική ενότητα Καμείρου πάντως, άρχισε η διαδικασία υγειονομικής ταφής των δελφινιών, αφού προηγουμένως λήφθηκαν δείγματα για να γίνει σχετικός έλεγχος, που θα μπορούσε να φανερώσει τα αίτια θάνατου τους.
Τα τρία αυτά δελφινάκια θεωρείται βέβαιο ότι ανήκαν στο ίδιο κοπάδι και έπλεαν από κοινού ανοιχτά της Ρόδου.

Τρίτη 12 Απριλίου 2011

Χτίζουν «πάρκο» στον βυθό

Η τοποθέτηση τεχνητών υφάλων στις ελληνικές θάλασσες είχε εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα για την ιχθυοπανίδα
Η τοποθέτηση τεχνητών υφάλων στις ελληνικές θάλασσες είχε εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα για την ιχθυοπανίδα

Το πρώτο πείραμα στις ελληνικές θάλασσες ξεκίνησε το 1999 στο Θρακικό Πέλαγος και 12 χρόνια μετά η εμπειρία δείχνει πως ήταν απόλυτα επιτυχημένο, αφού αύξησε την ιχθυοπανίδα έως και κατά 400%. Ακολούθησαν άλλα τρία σε Κάλυμνο, Πρέβεζα και Χαλκιδική, με θετικά αποτελέσματα για τους παράκτιους αλιείς και τώρα ακολουθεί ο Θερμαϊκός.Η δημιουργία δύο νέων τεχνητών υφάλων μπαίνει σε φάση υλοποίησης στις ακτές της Πιερίας μετά την ένταξη του σχεδίου στο μέτρο 3.2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-2013. Τη σχετική απόφαση υπέγραψε πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων & Αλιείας, κ. Γιάννης Διαμαντίδης.

Οι δύο ύφαλοι στον Θερμαϊκό θα κοστίσουν περίπου 2 εκατ. ευρώ
Οι δύο ύφαλοι στον Θερμαϊκό θα κοστίσουν περίπου 2 εκατ. ευρώ
Τα δύο «καταφύγια», συνολικής δημόσιας δαπάνης περίπου 2.050.000 ευρώ, θα στηθούν στις περιοχές του Κίτρους και του Λιτοχώρου, με ειδικής κατασκευής τσιμεντένιους κυβόλιθους, που θα ποντιστούν στη θάλασσα, σε βάθος 15-45 μέτρων, και μέσα στα επόμενα τρία χρόνια αναμένεται να αποικιστούν από δεκάδες είδη ψαριών και θαλάσσιων οργανισμών.
Οι σχετικές μελέτες σκοπιμότητας και ωρίμανσης πραγματοποιήθηκαν από την πρώην νομαρχία Πιερίας, οι ενστάσεις που είχαν διατυπωθεί από ιδιώτη για την προστασία της γαρίδας έχουν ξεπεραστεί και το έργο δρομολογείται για υλοποίηση, μετά τη θετική αξιολόγησή του από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Αλιείας Β Μονάδας του Υπουργείου Θαλάσσιων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας.
Οπως ανέφερε η αντιπεριφερειάρχης Πιερίας, Σοφία Μαυρίδου, το έργο αναμένεται να αναζωογονήσει συνολικά τη θαλάσσια περιοχή των πιερικών ακτών και του Θερμαϊκού Κόλπου, δίνοντας τη δυνατότητα στους αλιείς να αυξήσουν τα εισοδήματά τους, ενώ σε δεύτερη φάση σχεδιάζεται και η τουριστική αξιοποίηση του εγχειρήματος, με την προβολή των δύο τεχνητών υφάλων ως προορισμών καταδυτικού τουρισμού.
ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ ΡΟΔΟΠΗΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΥΦΑΛΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Αυξήθηκαν τα ψάρια από 150 έως 400%!
«Η ευρύτερη περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου είναι ένα υποβαθμισμένο θαλάσσιο περιβάλλον και η δημιουργία των δύο υφάλων αναμένεται να βοηθήσει στην ανάπτυξή του», είπε στο «Εθνος» ο κ. Αργύρης Καλλιανιώτης, διευθυντής του Ινστιτούτου Αλιευτικών Ερευνών του ΕΘΙΑΓΕ, του φορέα που εκπόνησε τις μελέτες ωρίμανσης του νέου εγχειρήματος. «Τόσο η παγκόσμια βιβλιογραφία όσο και η μέχρι σήμερα ελληνική εμπειρία δείχνουν πως οι τεχνητοί ύφαλοι συμβάλλουν στην αύξηση των ιχθυαποθεμάτων. Στο Φανάρι Ροδόπης, όπου έγινε ο πρώτος ύφαλος στην Ελλάδα, η μέση αύξηση του πληθυσμού των ψαριών είναι γύρω στο 150%, ενώ σε ορισμένα είδη έφτασε και το 400%», πρόσθεσε.
Οι τεχνητοί ύφαλοι προσφέρουν το σκληρό υπόστρωμα στον βυθό για τη δημιουργία νέας αποικίας θαλάσσιων οργανισμών. Στην αρχή προσελκύουν σκουλήκια και ασπόνδυλα, τα οποία κολλούν πάνω στις επιφάνειες των κυβόλιθων και σε επόμενη φάση, όταν αυτοί καλυφθούν και προσομοιάζουν σε φυσικό καταφύγιο, έρχονται τα ψάρια.
Ορισμένα είδη φέρνουν εκεί τα μικρά τους, άλλα -μεγαλύτερα- έρχονται για να φάνε τα μικρά, ενώ κάποια μεταναστευτικά είδη χρησιμοποιούν το καταφύγιο ως σταθμό του ταξιδιού τους.
«Ανάλογα με το θαλάσσιο περιβάλλον, αναπτύσσονται διαφορετικά είδη ψαριών. Η συγκεκριμένη περιοχή έχει μπακαλιάρους, σαρδέλες, γαύρους και άλλα είδη, που θα αποτελέσουν τους ''κράχτες'' για την προσέλκυση των ειδών που αναζητούν οι ψαράδες, όπως σκαθάρια, σαργούς κ.ά.», είπε ο κ. Καλλιανιώτης.
ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ
Η «ταυτότητα» του έργου
Ο τεχνητός ύφαλος του Κίτρους θα έχει πυρήνα 117 στρεμμάτων, όπου θα απαγορεύεται κάθε αλιευτική δραστηριότητα, και συνολική έκταση προστατευτικής ζώνης 4.341 στρεμμάτων, όπου θα τεθούν περιορισμοί. Θα ποντιστεί σε βάθος 18 έως 27 μέτρων, σε απόσταση περίπου 1 ναυτικού μιλίου από την ακτή, και θα αποτελείται από 331 τεχνητά στοιχεία διαφορετικών τύπων. Ο προϋπολογισμός του έργου (κατασκευή και τριετής παρακολούθηση) φτάνει το 1.059.595 ευρώ.
Ο τεχνητός ύφαλος του Λιτοχώρου θα ποντιστεί σε βάθος 15 έως και 45 μέτρων, σε απόσταση 0,6 ν.μ. από την ακτή και θα έχει έκταση πυρήνα 650 στρεμμάτων και συνολική ζώνη 12.326 στρεμμάτων, ενώ ο προϋπολογισμός του έργου είναι 982.767 ευρώ.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ, Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

Ανακαλύφθηκε φτερωτός μετανάστης από τη Σιβηρία

Ο Νανοφυλλοσκόπος εντοπίστηκε στην Καισαριανή. Φωτογραφία Μ. Κωτσάκης - Αρχείο Ορνιθολογικής
Ο Νανοφυλλοσκόπος εντοπίστηκε στην Καισαριανή. Φωτογραφία Μ. Κωτσάκης - Αρχείο Ορνιθολογικής

Ένα νέο είδος πουλιού για την Ελλάδα -το 444ο στον αριθμό- ανακαλύφθηκε στην Αττική από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Ο νανοφυλλοσκόπος, που μέχρι σήμερα ήταν γνωστός για τις αποικίες που σχημάτιζε στη μακρινή Σιβηρία, εντοπίστηκε τα χαράματα της περασμένης Κυριακής... στην Καισαριανή.
Σχολιάζοντας την ανακάλυψη, ο γραμματέας της επιτροπής που ασχολείται με τα σπάνια πουλιά της Ελλάδας, κ. Νίκος Προμπονάς, είπε: «Αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη για όλους μας, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι το μικροσκοπικό αυτό πουλάκι -έχει μήκος 10 εκατοστών και βάρος ελάχιστων γραμμαρίων- διένυσε αυτή την τεράστια απόσταση. Παράλληλα, για άλλη μια φορά αποδεικνύεται η φυσική αξία του Υμηττού καθώς και όλων των περιαστικών περιοχών».
Η ανακάλυψη προέκυψε μετά από πολύωρη αναμονή δεκάδων παρατηρητών της Ορνιθολογικής Εταιρίας, οι οποίοι είχαν ειδοποιηθεί από τον εθελοντή της οργάνωσης Μιχάλη Κωτσάκη: «Είχα δει το πουλί το προηγούμενο βράδυ», λέει ο ίδιος και προσθέτει: «Είναι όνειρο ζωής για κάθε παρατηρητή πουλιών να εντοπίσει ένα νέος είδος στη χώρα του και μάλιστα λίγα μόλις χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας. Οταν το είδα, δεν τολμούσα να πιστέψω ότι ήταν νανοφυλλοσκόπος! Οταν, όμως, έστειλα σχετικές φωτογραφίες στο φόρουμ της Ορνιθολογικής, οι πιο έμπειροι παρατηρητές το αναγνώρισαν».
Πηγή: Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

Δευτέρα 4 Απριλίου 2011

Envkids project: knowing the forest

A page from the our school magazine "Little Argonauts" about the project "Knowing the forest" / Envikids program from the B class.

Τρίτη 29 Μαρτίου 2011

Γνωριμία με ένα φυτό: Τι εστί βερίκοκο; Ενα δροσιστικό καλοκαιρινό φρούτο που κρύβει το μυστικό της μακροζωίας - prunus armenaica


Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ
Με γλυκιά γεύση, δεκάδες χρήσεις και πολλαπλά οφέλη για την υγεία, το βερίκοκο κατακλύζει τις αγορές, ανάλογα με την ποικιλία, από τα μέσα Μαΐου ώς τις αρχές Ιουλίου. Είτε καταναλώνεται ως νωπό ή αποξηραμένο είτε ως χυμός, μαρμελάδα ή γλυκό, το πορτοκαλοκίτρινο αυτό φρούτο είναι εξαιρετικά θρεπτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό. Και αυτό γιατί, όπως ισχύει σχεδόν με όλα τα ανοιχτόχρωμα φρούτα ή λαχανικά, το βερίκοκο περιέχει σημαντικές ποσότητες β-καροτένιου και δρα προληπτικά σε διάφορες μορφές καρκίνου.
Με μακρόχρονη ιστορία
Γνωστό και ως «χρυσόμηλο» των Ρωμαίων ή «αρμένικο δαμάσκηνο» (prunus armenaica), το εξαιρετικά εύπεπτο φρούτο καλλιεργείται εδώ και 2.000 χρόνια για τη νοστιμιά αλλά και για τα θρεπτικά συστατικά του. Αν και κατάγεται από την Κίνα, σήμερα το συναντά κανείς ευρύτατα στη Μεσόγειο αλλά και σε άλλες θερμές περιοχές. Συγκεκριμένα, το 70% της παγκόσμιας παραγωγής βερίκοκου (2 εκατ. τόνοι ετησίως) προέρχεται από την Τουρκία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα, ενώ το υπόλοιπο 30% παράγεται σε Ιράν, Πακιστάν, Συρία, Κίνα και ΗΠΑ.
Οσον αφορά τη χώρα μας, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '90 κατείχε μια από τις πρώτες θέσεις στην παραγωγή του είδους, που έφτανε τους 100.000 τόνους ετησίως. Δυστυχώς, όμως, με την εμφάνιση της «σάρκας», μιας ίωσης που έπληξε τις βερικοκιές τη δεκαετία του '90, χιλιάδες δέντρα εκριζώθηκαν, με αποτέλεσμα να μειωθεί αισθητά η παραγωγή, που υπολογίζεται στους 70.000 τόνους ετησίως. Ετσι, με τη συνολική καλλιεργήσιμη έκταση να πλησιάζει τα 55.000 στρέμματα, τα 4/5 από αυτά βρίσκονται στην Πελοπόννησο (Αργολίδα και Κορινθία), ενώ μικρότερες εκτάσεις εντοπίζονται στους νομούς Χαλκιδικής, Πέλλας, Πιερίας, Ημαθίας, Μαγνησίας, Ηρακλείου Κρήτης, Δωδεκανήσων κ.α.
Μπεμπέκου ή Διαμαντοπούλου;
Ως είδος η βερικοκιά ανήκει στην οικογένεια των Rosaceae (Ροδοειδή) και στην υποοικογένεια των Prunoideae (Πυρηνόκαρπων). Είναι δέντρο μέτριου μεγέθους, κατά κανόνα από 4 έως 7 μέτρα, που στην άγρια μορφή του ξεπερνάει τα 10 μ. Θεωρείται καλλιέργεια αρκετά ευαίσθητη σε εχθρούς και ασθένειες και ως εκ τούτου δέχεται αρκετές φυτοπροστατευτικές παρεμβάσεις. Γι' αυτό και είναι προτιμότερο να επιλέγουμε βιολογικής γεωργίας ή ολοκληρωμένης διαχείρισης. Οσον αφορά τις σημαντικότερες ελληνικές ποικιλίες, ξεχωρίζουν η πρώιμη Τύρινθος (ή Επιδαύρου), η Μπεμπέκου και η Διαμαντοπούλου. Ωστόσο, πιο πρώιμη είναι μια ξενόφερτη ποικιλία, η Αρόρα (ωριμάζει μέχρι το δεύτερο δεκαήμερο του Μαΐου), και ακολουθεί η Τύρινθος το τρίτο δεκαήμερο του Μαΐου. Στο τέλος του πρώτου δεκαπενθημέρου του Ιουνίου ωριμάζει η διαδεδομένη Μπεμπέκου και λίγες μέρες αργότερα η Διαμαντοπούλου.
Τέλος, για να μην πούμε ρίκο ρίκο το βερίκοκο, η επιλογή του φρέσκου κυρίως φρούτου έχει μεγάλη σημασία. Συγκεκριμένα, αναζητούμε αυτά που δεν είναι γδαρμένα ή ζαρωμένα και αγοράζουμε τις ποσότητες μόνο που θα καταναλώσουμε σύντομα. Οσον αφορά τη συντήρησή τους, αυτή επιτυγχάνεται στα επαγγελματικά ψυγεία, σε θερμοκρασία 0° C και με σχετική υγρασία 90%, για διάστημα 10 - 15 ημερών, δίχως να χάνουν τις οργανοληπτικές τους ιδιότητες. Αντίθετα, στα οικιακά ψυγεία μπορούν να συντηρηθούν το πολύ 5 - 6 ημέρες σε πάνινη ή πλαστική σακούλα (με τρύπες), μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία της ωρίμασης, ή 2 - 3 ημέρες όταν είναι αρκετά ώριμα. Αν πάλι αγοράσουμε μη γινωμένα (σκληρά με πράσινες ακόμη αποχρώσεις), τότε τα αφήνουμε εκτός ψυγείου για περίπου 4 - 5 μέρες, μέχρις ότου αποκτήσουν το χαρακτηριστικό πορτοκαλοκίτρινο χρώμα τους.
Σύμμαχος του οργανισμού
Με χαμηλή θερμιδική αξία, μόλις 47 θερμίδες τα δύο βερίκοκα, το καλοκαιρινό αυτό φρούτο συνιστάται σε όσους ακολουθούν κάποια δίαιτα και όχι μόνο. Η υψηλή περιεκτικότητά του σε ίνες, βιταμίνες (Α, C, Β1, Β2), υδατάνθρακες, πηκτίνη, β-καροτένιο, σίδηρο, ασβέστιο, κάλιο κ.ά. το καθιστούν πολύτιμο σύμμαχο του οργανισμού. Εκτός από αυτό, η συχνή κατανάλωσή του καταπραΰνει, μεταξύ άλλων, συμπτώματα πονοκεφάλου, εντερικής πάθησης, αϋπνίας, φαρυγγίτιδας και ήπιας κατάθλιψης.

Γνωριμία με ένα φυτό: Καιρός για φασολάκια - Phaseolus vulgaris


Tου ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ 
Το αγαπημένο λαχανικό των νοικοκυρών είναι τώρα στην εποχή του. Θεωρούνται το κατεξοχήν λαδερό φαγητό της άνοιξης και του καλοκαιριού, και όχι άδικα. Τα φρέσκα φασολάκια που κατακλύζουν αυτή την περίοδο τους πάγκους των λαϊκών αγορών, πέρα από γευστικό λαχανικό, είναι και πηγή πολύτιμων βιταμινών και ιχνοστοιχείων για τον ανθρώπινο οργανισμό. Από τα σημαντικότερα είδη της οικογένειας των ψυχανθών, το γνωστό μας «κοινό φασόλι» (Phaseolus vulgaris) είναι το είδος με τη μεγαλύτερη ίσως εξάπλωση στον κόσμο. Με καταγωγή από τις υποτροπικές και τροπικές ζώνες της Αμερικής και της Ασίας, εισήχθη στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα από τους Ισπανούς και τους Πορτογάλους εξερευνητές που επέστρεφαν από το ταξίδι τους στον Νέο Κόσμο. Σήμερα, από τα 150 διαφορετικά είδη του γένους Phaseolus καλλιεργούνται παγκοσμίως μόνο 7: το P. lunatus (Αμερική), το P. acutifolius (ΗΠΑ και Μεξικό), το P. multiflorus (τροπικές και υποτροπικές χώρες), το P. mungo (Ινδία, Κίνα και Ιαπωνία), το P. aconitifolius (Ινδία) και το P. angularis (Κίνα και Ιαπωνία).
Φρέσκα και ξερά
Τα φασόλια, ανάλογα με το στάδιο της συγκομιδής τους, διακρίνονται στα φρέσκα φασολάκια (εντάσσονται στην κατηγορία των λαχανικών), τα οποία καταναλώνονται μαζί με τους λοβούς τους, και στα ξερά (συγκαταλέγονται στα όσπρια), που συγκομίζονται σε πλήρη ωρίμαση και καταναλώνονται μόνο τα σπέρματα. Τελευταία, χάρη στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες με τις νέες, πρώιμες ποικιλίες και υβρίδια, τα βρίσκουμε στην αγορά σχεδόν όλο το χρόνο. Πιο συγκεκριμένα, στη χώρα μας η καλλιεργήσιμη έκταση (υπαίθρια και θερμοκηπιακή) ξεπερνάει τα 100.000 στρέμματα, με τους αριθμούς όμως να ακολουθούν πτωτική τάση τελευταία λόγω των αθρόων εισαγωγών. Πάντως, όσοι Ελληνες παραγωγοί επιμένουν στην καλλιέργειά τους επιλέγουν συνήθως τα κίτρινα καναρινιά, τα άσπρα βουτυράτα, τα Καρατζόβας, τα άσπρα τσαουλιά, τα πολίτικα, τα μελιτζανιά αντριώτικα, τα σοκολατιά τσαουλιά κ.ά. Και για την αποφυγή παρεξηγήσεων, στους πάγκους των λαϊκών -βιολογικών και συμβατικών- «τσαουλιά» ονομάζονται τα φασολάκια με τους κυλινδρικούς λοβούς και «μπαρμπούνια» με τους πεπλατυσμένους.
Ποικιλίες και υβρίδια
Στο εμπόριο κυκλοφορούν πια εκατοντάδες ποικιλίες και υβρίδια του «κοινού φασολιού», οι οποίες, ανάλογα με τη μορφολογία και την ανάπτυξη του φυτού, χωρίζονται σε τρεις ομάδες: την ομάδα με τις νάνες ποικιλίες (ύψος φυτού έως 40 εκ.), με τις ημιαναρριχώμενες (ύψος έως 1,20 μ.) και με τις αναρριχώμενες ποικιλίες (ύψος άνω των 2 μ.). Για πρώιμες παραγωγές χρησιμοποιούνται κυρίως οι νάνες ποικιλίες, ενώ για κανονικές και όψιμες ή για παραγωγή ξερών φασολιών χρησιμοποιούνται κυρίως οι ημιαναρριχώμενες και οι αναρριχώμενες. Ωστόσο, λόγω του ότι η καλλιέργεια του κοινού φασολιού είναι αρκετά ευαίσθητη σε αρρώστιες και εχθρούς και απαιτεί πολλούς ψεκασμούς, θεωρείται αρκετά επιβαρυμένη. Ως εκ τούτου, πρέπει να τα πλένουμε πολύ καλά πριν τα μαγειρέψουμε.
Αυτό που οφείλουμε πάντοτε να έχουμε στο νου μας είναι να είναι φρεσκοκομμένα και να έχουν συλλεχθεί στο σωστό στάδιο ανάπτυξης, για να είναι τρυφερά. Επίσης, να μην έχουν ίνες και σημάδια στην εξωτερική τους επιφάνεια καθώς και να διατηρούν τμήμα από το κοτσάνι τους. Τα φρέσκα φασολάκια διατηρούνται στο οικιακό ψυγείο το πολύ για 7 - 10 ημέρες και αφού τυλιχθούν πρώτα σε χαρτί και τοποθετηθούν σε πλαστική σακούλα. Για μεγαλύτερους χρόνους συντήρησης μπορούν να «ζεματιστούν» και να καταψυχθούν. Στην αγορά κυκλοφορούν αρκετές εμπορικές φίρμες κατεψυγμένων, όλων των τύπων και ποιοτήτων, συμβατικής αλλά και βιολογικής παραγωγής, τα οποία οι καταναλωτές δείχνουν να εμπιστεύονται. Στο γεγονός αυτό συνηγορεί και το εύρημα επιστημονικών μελετών ότι τα κατεψυγμένα προϊόντα, όπως τα φασολάκια, είναι εξίσου καλά ή ελαφρώς λιγότερο θρεπτικά από ό,τι τα φρέσκα.
Νόστιμα και θρεπτικά
Τα φρέσκα φασολάκια αποτελούν πλούσια πηγή βιταμίνης Κ, η οποία συμμετέχει στη διατήρηση της υγείας των οστών. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι 1 φλιτζάνι από μαγειρεμένα πράσινα φασολάκια παρέχει περίπου το 17% των ημερήσιων αναγκών σε βιταμίνη Κ, 16% - 20% σε διαιτητικές ίνες, 16% σε μαγγάνιο, 13% σε βιταμίνη C, 10% σε φυλλικό οξύ, 10% σε σίδηρο για τους άντρες και 4,5% για τις γυναίκες, 9% σε βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη), 7,5% σε βιταμίνη Β1 (θειαμίνη), 6% σε μαγνήσιο και ασβέστιο και 4% - 5% σε φωσφόρο, στις βιταμίνες Β3 (νιασίνη), Β6 (πυριδοξίνη), Α και σε κάλιο.

Γνωριμία με ένα φυτό: Γλυκός και ντελικάτος αρακάς



του ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ, ΟΙΚΟ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ 

Προέρχεται από τη λέξη άρακοςτης αρχαίας ελληνικής, πιθανότατα δάνειο ανατολικής προέλευσης. Παρότι είναι όσπριο, πωλείται ως λαχανικό. Αποτελεί διαχρονική διατροφική συνήθεια και είναι από τα ελάχιστα είδη οσπρίων που πωλείται και μαγειρεύεται ως φρέσκο λαχανικό. O γλυκός και ντελικάτος αρακάς (ή μπιζέλι) είναι μια πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών και υδατανθράκων για τον οργανισμό. Περιέχει κάλιο, νάτριο, φώσφορο, καροτίνη, φυτικές ίνες καθώς και βιταμίνη C, θειαμίνη, σίδηρο, ασβέστιο και μαγνήσιο, αλλά έχει διπλάσιες θερμίδες σε σχέση με τα φασολάκια και τις μπάμιες.

Ανάλογα με την ποικιλία, καλλιεργείται για τα νωπά ή ξερά σπέρματά του και για τους τρυφερούς λοβούς του (γλυκομπίζελα ή γλυκόπισα). Είναι ετήσιο ποώδες φυτό (νάνο ή αναρριχώμενο), με ύψος που μπορεί να φτάσει και τα δύο μέτρα. Τα άνθη του είναι λευκά (σε αντίθεση με το κτηνοτροφικό μπιζέλι, τα άνθη του οποίου είναι πορφυρά) και ο λοβός του έχει σχήμα, μέγεθος και χρώμα που διαφέρουν ανάλογα με την ποικιλία. Το ίδιο ισχύει για το μέγεθος και τον αριθμό των σπόρων (από 4 έως 10) που περιέχουν οι λοβοί. Λόγω του ότι είναι μια μετρίως επιβαρυμένη καλλιέργεια από τη χρήση φυτοφαρμάκων, βρίσκουμε στην αγορά, πέρα από τον συμβατικό, και βιολογικό· νωπό, κατεψυγμένο ή και ξερό.
Φρέσκα μπιζέλια
Οταν επιλέγουμε φρέσκο αρακά, οφείλουμε να προσέχουμε ώστε τα σπέρματά του να είναι τρυφερά και να έχουν γλυκιά και όχι αμυλώδη γεύση, οι δε λοβοί του να μην έχουν στίγματα ή μούχλες. Ποτέ δεν θα πρέπει να προμηθευόμαστε τον φρέσκο αρακά καθαρισμένο, για να μη χάσει τα φυσικά συστατικά του. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι η στιγμή συλλογής του παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητά του. Υπάρχει μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή κατά την οποία τα ζάχαρα και η τρυφεράδα των σπερμάτων είναι ιδανικά. Ετσι, εάν συλλεχθεί νωρίτερα, ο παραγωγός χάνει σε βάρος (μια και τα σπέρματα δεν έχουν αναπτυχθεί ικανοποιητικά), ενώ, εάν συλλεχθεί με καθυστέρηση και έχει προχωρήσει η ωρίμαση, τότε έχει μειωμένα σάκχαρα και αυξάνεται η περιεκτικότητά του σε άμυλο και άλλους πολυσακχαρίτες. Οσο για την τρυφεράδα των σπερμάτων, αυτή μειώνεται λόγω της μεταφοράς ασβεστίου από το φυτό στο περίβλημά τους. Από την άλλη, οι ποικιλίες των γλυκομπίζελων (των οποίων καταναλώνονται και οι λοβοί) θα πρέπει να συγκομίζονται όταν τα σπέρματα δεν έχουν φτάσει ακόμα στην πλήρη ανάπτυξή τους, έτσι ώστε οι λοβοί να είναι τρυφεροί, γλυκοί και βρώσιμοι.
Πώς συντηρείται
Ολες οι ποικιλίες φρέσκου αρακά θα πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο, καθώς η ζέστη προκαλεί αλλοιώσεις στα σάκχαρά του. Ωστόσο, αν αυτό είναι αδύνατο, τότε πρέπει να φυλάσσεται σε σακουλάκια με τρύπες έως ότου μαγειρευτεί. Σε κάθε περίπτωση, οι λοβοί θα πρέπει να διατηρούνται μαζί με τα σπέρματα, γιατί διαφορετικά χάνουν άμεσα αρκετά από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Σε πιο επαγγελματικά ψυγεία και σε θερμοκρασίες μεταξύ 4 και 6° C και με αρκετά υψηλή υγρασία (90% - 95%) μπορεί να διατηρηθεί το πολύ για 10 - 15 ημέρες. Μετά αρχίζει και σκληραίνει και χάνει τα χαρακτηριστικά της γεύσης του. Εάν θέλουμε να διατηρήσουμε τον αρακά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, υπάρχουν δύο λύσεις: η κατάψυξη ή η οικιακή κονσερβοποίηση.
Με την κατάψυξη μπορούμε να διατηρήσουμε τα περισσότερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του φρέσκου αρακά, χωρίς παράλληλα να χάσουμε μεγάλο μέρος από τα θρεπτικά συστατικά του. Παίρνουμε φρέσκους και τρυφερούς σπόρους αρακά, τους ζεματάμε σε βραστό νερό για περίπου ένα λεπτό και, αφού τους σκουπίσουμε αμέσως, τους βάζουμε σε δίσκους στην κατάψυξη για περίπου μία ώρα. Μετά βγάζουμε τον αρακά και τον τοποθετούμε σε σακουλάκια για την τελική του συντήρηση. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να διατηρηθεί για αρκετούς μήνες, χωρίς σημαντικές απώλειες στην ποιότητά του.
Εναλλακτικά, μπορούμε να κάνουμε «οικιακή κονσερβοποίηση». Παίρνουμε Αφρέσκους και τρυφερούς σπόρους αρακά και, αφού τους πλύνουμε καλά, τους ζεματάμε σε βραστό νερό για 3 - 5 λεπτά. Αμέσως γεμίζουμε τα βάζα που έχουμε βράσει νωρίτερα, βάζοντας και μία κουταλιά του γλυκού αλάτι στο καθένα. Αφού συμπληρώσουμε με καυτό νερό έως μισό πόντο από το χείλος τους, κλείνουμε τα ζεστά ακόμα βάζα με τα καπάκια τους και τα βάζουμε σε ένα συρμάτινο καλάθι το οποίο και τοποθετούμε σε ανάλογου μεγέθους κατσαρόλα (π.χ. χύτρα ταχύτητας) γεμάτη με βραστό νερό. Το συρμάτινο καλάθι είναι απαραίτητο, ειδάλλως τα βάζα, ακουμπώντας στο πάτο της κατσαρόλας, υπάρχει πιθανότητα να σπάσουν. Τα αφήνουμε να βράσουν για περίπου μία ώρα. Μετά τα σφίγγουμε καλά και τα αφήνουμε να κρυώσουν. Οι κονσέρβες μας είναι έτοιμες για αποθήκευση. Προσοχή, όταν ανοίγουμε τις κονσέρβες, θα πρέπει πάντα να ελέγχουμε μήπως έχουν αλλοιωθεί.
Το κρυφό χαρτί των οσπρίων
Πλούσια πηγή αμινοξέων, βιταμινών, φυτικών ινών και ιχνοστοιχείων, o αρακάς είναι μια πολύ θρεπτική τροφή που ενίοτε (σε ξηρή μορφή) υποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό και το κρέας, ιδίως αν συνδυαστεί με κάποιο δημητριακό. Τονώνει το νευρικό σύστημα, συμβάλλει στην πρόληψη καρδιοπαθειών και ορισμένων μορφών καρκίνου και ωφελεί το δέρμα μπλοκάροντας τις ελεύθερες ρίζες.

Γνωριμία με ένα φυτό: Ο προάγγελος της άνοιξης - Σπαράγγι Asparagus officinalis




Tου ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ, ΟΙΚΟ Καθημερινής

Το σπαράγγι είναι ένα υδατώδες λαχανικό με λεπτό άρωμα και γεύση. Προικισμένο με εξαιρετικές ιδιότητες, το σπαράγγι, είτε ήμερο είτε άγριο, ήταν από τα αγαπημένα εδέσματα των αρχαίων Ελλήνων, των Ρωμαίων αλλά και των Αιγυπτίων. Το Αsparagus officinalis, όπως είναι η επιστημονική του ονομασία, είναι ένα πολυετές θαμνώδες φυτό που καλλιεργείται για τους νόστιμους και τρυφερούς βλαστούς του. Στην αρχαία Ελλάδα πρωτοκαλλιεργήθηκε περίπου το 2000 π.Χ., αν και με το πέρασμα των ετών ατόνησε η παραγωγή του. Στα νεότερα χρόνια άρχισε να επανακάμπτει στη χώρα μας από το 1961 (πειραματικά στην αρχή), φτάνοντας σήμερα στο σημείο η Ελλάδα να διαθέτει περίπου 45.000 στρέμματα, με μέση ετήσια παραγωγή τους 25.000 τόνους.
Στην 5η θέση των εξαγωγών
Τα κυριότερα εγχώρια κέντρα παραγωγής βρίσκονται στην Πέλλα (Γαλατάδες και Γιαννιτσά). Σήμερα, η περιοχή αυτή θεωρείται το κέντρο της παραγωγής σπαραγγιών στην ελληνική ύπαιθρο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υστερούν οι υπόλοιπες καλλιέργειες στην Καβάλα, την Ημαθία, την Εδεσσα, την Ορεστιάδα και την Ξάνθη.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), κατατάσσεται παγκοσμίως στην 5η θέση στις εξαγωγές σπαραγγιού, με τον κύριο όγκο να διοχετεύεται στις ευρωπαϊκές αγορές (Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ολλανδία, Ιταλία και Μ. Βρετανία). Απ' ό,τι φαίνεται, όμως, τα επόμενα χρόνια οι σπαραγγοπαραγωγοί θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα, ένεκα του ότι χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία και η Γερμανία αυξάνουν με γοργό ρυθμό τις καλλιεργούμενες εκτάσεις τους.
Τα διάφορα είδη
Με προέλευση μάλλον από τη Μεσοποταμία, απ' όπου και διαμέσου της χώρας μας εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη, το λαχανικό αυτό έχει πια περισσότερα από 240 είδη, εκ. των οποίων μερικές δεκάδες συναντάμε και στην Ελλάδα, και μάλιστα σε αυτοφυή μορφή. Είναι λαχανικό που ευδοκιμεί σε αμμουδερά, βαθιά εδάφη με καλό αερισμό και στράγγιση. Εχει ρίζες μακριές, σαρκώδεις και κυλινδρικές. Από τους οφθαλμούς αυτού του υπόγειου τμήματος (ριζώματος) κάθε άνοιξη αναπτύσσονται τρυφεροί σαρκώδεις βλαστοί που με την πάροδο του χρόνου βγαίνουν από το έδαφος και εξελίσσονται σε μακριούς και ξυλώδεις. Ανάλογα με το χρώμα τους, τα διακρίνουμε σε άσπρα, ιώδη και πράσινα.
Τα λευκά, που δεν έρχονται σε επαφή με το φως του ήλιου, αφού καθημερινά καλύπτονται με νέο στρώμα από χώμα, είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στην ξένη αγορά, γιατί είναι σαρκώδη και έχουν λεπτή γεύση. Τα ιώδη σπαράγγια, που δέχονται για λίγες ώρες την επίδραση του ήλιου, έχουν γεύση πιο φρουτώδη, συγκρινόμενη με εκείνη των λευκών. Τα πράσινα σπαράγγια, από την άλλη, είναι ιδιαίτερα αρωματικά και περισσότερο τρυφερά από τα υπόλοιπα. Αναπτύσσονται στην ύπαιθρο και οφείλουν το πράσινο χρώμα τους στην επίδραση του ήλιου και στη χλωροφύλλη. Στην αγορά τα βρίσκουμε από τις αρχές Μαρτίου μέχρι και τον Ιούνιο. Η καλλιέργεια σπαραγγιών θεωρείται μετρίως επιβαρυμένη όσον αφορά τις επεμβάσεις φυτοπροστασίας. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι σχεδόν στο σύνολό τους οι εξαγώγιμες ποσότητες είναι πιστοποιημένες με το σύστημα της ολοκληρωμένης διαχείρισης. Με τον βιολογικό τρόπο παραγωγής καλλιεργούνται κάποιες μικρές εκτάσεις, των οποίων η παραγωγή, σχεδόν στο σύνολό της, εξάγεται και αυτή.
Τι να προσέχουμε
Οταν αγοράζουμε σπαράγγια, πρέπει να προσέχουμε πάντοτε να είναι οι μίσχοι τους τρυφεροί, να έχουν το ίδιο μέγεθος και να σπάνε εύκολα, ενώ η κορυφή τους να έχει ζωηρό χρώμα, να είναι συμπαγής και χωρίς στίγματα. Εάν τα σπαράγγια είναι μαλακά και κιτρινισμένα, δεν τα αγοράζουμε! Οταν είναι φρέσκα, μπορούμε να τα διατηρήσουμε στο ψυγείο, μέχρι και 3 ημέρες, αφού τα έχουμε βάλει σε διάτρητο πλαστικό σάκο ή τυλιγμένα σε μια υγρή πετσέτα. Στην κατάψυξη, πάλι, μπορούμε να τα διατηρήσουμε αρκετούς μήνες, αφού όμως προηγουμένως τα έχουμε ζεματίσει. Αν πάλι πρόκειται για σπαράγγια κονσέρβας, αφού τα βγάλουμε προσεκτικά από τη συσκευασία, τα ξεπλένουμε με άφθονο τρεχούμενο νερό και τα στραγγίζουμε πάνω σε μια υφασμάτινη πετσέτα. Στη συνέχεια, τα κόβουμε και τα χρησιμοποιούμε ανάλογα με τη συνταγή μας.
Εξαιρετικές ιδιότητες
Το σπαράγγι ως τρόφιμο είναι προικισμένο με εξαιρετικές ιδιότητες. Εχει ελάχιστη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και θερμίδες, είναι διαιτητικό (μόλις 26 θερμίδες τα 100 γραμμάρια) και θεωρείται από τις σπουδαιότερες τροφές για φαρμακευτικούς σκοπούς λόγω μιας διουρητικής ουσίας, της ασπαραγγίνης. Επίσης, περιέχει σε μεγάλο ποσοστό νερό, μεταλλικά στοιχεία και αρκετές βιταμίνες όπως Β, C, και Ε, μαγνήσιο, κάλιο, ασβέστιο και άλλα στοιχεία. Στην παραδοσιακή ιατρική χρησιμοποιείται ακομα για τον πονόδοντο, την καρδιοπάθεια, τα τσιμπήματα των εντόμων κ.λπ. Ερευνες έχουν αποδείξει, επιπρόσθετα, ότι το άγριο σπαράγγι μειώνει την πίεση του αίματος και τους καρδιακούς παλμούς.