Ζώα στο κόκκινο (βιβλίο)

Αγαπημένα πλάσματα που δεσπόζουν στις παιδικές μας αναμνήσεις και στους μύθους της χώρας μας κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Αυτό προκύπτει από ένα ξεφύλλισμα του Κόκκινου Βιβλίου που αναθεωρείται αυτή την περίοδο αναδεικνύοντας μια πραγματικότητα μάλλον «μαύρη». Για να μπορέσει μια χώρα να προστατεύσει τον πλούτο των ειδών που διαθέτει θα πρέπει κατ΄ αρχάς να τον γνωρίζει. Το έργο της «γνωριμίας» με το πλήθος των οργανισμών, φυτικών και ζωικών, που συνιστούν τη βιοποικιλότητα μιας περιοχής, χώρας, ηπείρου κτλ. είναι εξαιρετικά επίπονο. Περιττό δε να πούμε ότι απαιτείται η συνεργασία πλήθους επιστημόνων προκειμένου να καταγραφούν τα είδη και φυσικά είναι κάτι που δεν γίνεται άπαξ: μόνο με συνεχή παρατήρηση μπορούν να εξάγονται αξιόπιστα συμπεράσματα. Στις ημέρες μας το τεράστιο έργο της εκτίμησης των απειλούμενων ειδών έχει αναλάβει ένα μεγάλο πλήθος επιστημόνων από μουσεία, ερευνητικά ιδρύματα, πανεπιστήμια και οικολογικές οργανώσεις και το αποτέλεσμα των προσπαθειών τους αναμένεται σύντομα να δημοσιευθεί με τη μορφή βιβλίου. Το Κόκκινο Βιβλίο (όπως θα ονομάζεται) έχει γραφτεί με πρότυπο αντίστοιχες διεθνείς προσπάθειες και έρχεται να επικαιροποιήσει τα στοιχεία ενός προηγουμένου που είχε γραφτεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το έργο συντονίζεται από το WWF Ελλάς και υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» 2000-2006 υπό την επίβλεψη της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας, με τη συνεισφορά της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας (στοιχεία για πουλιά), της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας (άλλα σπονδυλόζωα) και του Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών (ασπόνδυλα). Συντονίστρια είναι η κυρία Παναγιώτα Μαραγκού από το WWF Ελλάς και επιστημονικός υπεύθυνος ο κ. Τάσος Λεγάκις από τη Ζωολογική. Μια πρόγευση από τα περιεχόμενα του Κόκκινου Βιβλίου είναι αρκετή για να αντιληφθούμε ότι αν δεν κάνουμε κάτι πολύ σύντομα θα γίνουμε εξαιρετικά φτωχότεροι.

Κοινό δελφίνι Delphinus delphis

Δεν υπάρχει παιδί που να μην αγαπά τα δελφίνια και να μην έχει αναμνήσεις από δελφίνι που ακολουθούσε το καράβι των διακοπών. Και όμως το κοινό δελφίνι κινδυνεύει. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κόκκινου Βιβλίου, «από αριθμητικής άποψης το Θρακικό Πέλαγος μάλλον φιλοξενεί το πιο πολυάριθμο κομμάτι του ελληνικού υποπληθυσμού μεσογειακού δελφινιού. Ενας πολύ μικρός πληθυσμός λίγων δεκάδων κοινών δελφινιών ζει απομονωμένος στον Κορινθιακό Κόλπο, σε νερά με βάθος 500-900 μέτρων, όπου επιβιώνουν μόνο με τη μορφή μεικτών, συμβιωτικών ομάδων με ζωνοδέλφινα. Στην περιοχή του Καλάμου, στο Ιόνιο Πέλαγος, απαντάται ένας επίσης απομονωμένος πια τοπικός πληθυσμός κοινού δελφινιού, ο οποίος όμως έχει μειωθεί δραματικά, από 150 άτομα το 1996 σε 15 το 2007». Συνολικά ο πληθυσμός των κοινών δελφινιών στις ελληνικές θάλασσες εκτιμάται μεταξύ 750 και 4.200 ατόμων. Απειλείται από τη μείωση τροφής λόγω υπεραλίευσης και την τυχαία θανάτωση.

Λύκος Canis lupus

Αρκεί να κοιτάξει κανείς τη φωτογραφία αυτή για να αντιληφθεί ότι το παραμύθι για τον κακό λύκο δεν έχει βάση. Ολα τα είδη, του ανθρώπου συμπεριλαμβανομένου, είμαστε κρίκοι της ίδιας αλυσίδας και κάθε σπάσιμο κρίκου είναι απώλεια και κόστος για όλα τα είδη. Η μείωση της διαθεσιμότητας τροφής, ο κατακερματισμός των βιοτόπων και η ανθρωπογενής θνησιμότητα έχουν φτάσει τον αριθμό των λύκων στην Ελλάδα σε περίπου 600 άτομα!











Ερυθρός ή κυανόπτερος τόνος Τhunnus thynnus

Τον γνωρίζουμε ως μεζέ αλλά απ΄ ό,τι φαίνεται δεν θα μπορούμε να τον απολαμβάνουμε για πολύ καιρό ακόμη αν δεν αντιληφθούμε ότι πρέπει να σεβαστούμε τους κανόνες που λένε πότε και σε τι ποσότητες μπορούμε να τον αλιεύουμε. Το ψάρι αυτό, που ταξιδεύει από τον Ατλαντικό και γεννά στην Ανατολική Μεσόγειο, κρίνεται «κινδυνεύον» και αιτία είναι η υπεραλίευση. Σύμφωνα με στοιχεία του WWF τα οποία υπάρχουν στο Κόκκινο Βιβλίο, το 2007, αν και το επιτρεπόμενο όριο αλίευσης ερυθρού τόνου που είχε τεθεί ήταν 29.500 τόνοι, στην πραγματικότητα αλιεύτηκε ποσότητα περίπου 61.000 τόνων.

Αγριοκάτσικο Capra aegagrus

Το ξέρουμε ως κρι-κρι αλλά οι επιστήμονες μας πληροφορούν ότι κακώς υιοθετήσαμε αυτό το όνομα για το «αγρίμι» της Κρήτης που κατατάσσεται στα κινδυνεύοντα ελληνικά είδη. Απειλείται από τη λαθροθηρία αλλά και λόγω του υβριδισμού του με την κοινή κατσίκα. Σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα του φυσικού πληθυσμού του εντοπίζεται στον Εθνικό Δρυμό των Λευκών Ορέων. 






Μεσογειακή χελώνα Τestudo hermanni

Ο γνωστός μύθος του Αισώπου εξοικειώνει τα παιδιά με την αργή στο περπάτημα χελώνα αλλά οι πιθανότητες τα σημερινά παιδιά να τη δουν να περπατά σε μη προστατευμένες περιοχές μειώνεται και οι αιτίες είναι πολλές: εντατικοποίηση καλλιεργειών, οικοπεδοποίηση, πυρκαϊές, συλλογή για κατοικίδιο και... διατροφή από ορισμένες μειονότητες. Αν και εξαπλώνεται σε ολόκληρη σχεδόν την ελληνική επικράτεια, υπάρχουν γενετικές ποικιλομορφίες μεταξύ των ατόμων που ζουν σε διαφορετικές περιοχές, πράγμα που καθιστά την ανάγκη προστασίας της μεγαλύτερη.

Ελάφι Cervus elaphus

Επαληθεύονται τα παιδικά παραμύθια όπου πάντα το ελαφάκι είναι ευαίσθητο, κινδυνεύει και χρήζει βοήθειας. «Κρισίμως κινδυνεύον» είναι σήμερα το ελάφι το οποίο εντοπιζόταν στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα και στην Εύβοια, ενώ ως το 1940 ζούσε σε όλα τα δάση της Μακεδονίας και της Θράκης. Σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο, «σήμερα ο μοναδικός φυσικός πληθυσμός 20-30 ατόμων ζει στα δάση της Ροδόπης». Οσο γι΄ αυτά που βλέπει κανείς στην Πάρνηθα (περισσότερα πριν από τις πυρκαϊές του 2007), προέρχονται από εισαγωγές που έγιναν τον 20ό αιώνα από τη Δανία, τη Βουλγαρία και την πρώην Γιουγκοσλαβία.