Περιβαλλον - Environment: Στους «Παραδοσιακούς οικισμούς, πετρογέφυρα, νερόμυλους…» των Φιλιατών

Τρίτη 28 Μαΐου 2013

Στους «Παραδοσιακούς οικισμούς, πετρογέφυρα, νερόμυλους…» των Φιλιατών

Η περιβαλλοντική ομάδα του 1ου Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου Πορταριάς "Ν. Τσοποτός" , αποτελούμενη από 18 μαθητές και μαθήτριες και τις

Καθ' οδόν στα Μετέωρα

εκπαιδευτικούς Τοπαλίδου Σοφία, Κατσαρού Αποστολία και Δουλδούρη Πασχαλίνα, πραγματοποίησε τριήμερη εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Φιλιατών Ηγουμενίτσας. Την Πέμπτη 16-5-2013 ξεναγηθήκαμε σε μια γειτονιά των Φιλιατών όπου έχει διατηρηθεί η παλιά αρχιτεκτονική. Ακόμη επισκεφτήκαμε το γραφικό ορεινό χωριό Βρυσέλλα του Δήμου Φιλιατών. Το χωριό της Βρυσέλλας βρίσκεται στο ενδιάμεσο της διαδρομής Ηγουμενίτσα - Φιλιάτες, απέχοντας 7 χλμ. από την πόλη των Φιλιατών και 12 χλμ. από την Ηγουμενίτσα. Εκεί κοντά είδαμε τον νερόμυλο του Τζούμα, ο οποίος έχει αναπαλαιωθεί και λειτουργεί καθώς και έναν χώρο όπου υπάρχουν συγκεντρωμένα αντικείμενα και κυρίως εργαλεία παλαιότερων εποχών.

Στη συνέχεια οι μαθητές επισκέφθηκαν το Κ.Π.Ε όπου ενημερώθηκαν γενικά για το πρόγραμμα «Παραδοσιακοί οικισμοί, πετρογέφυρα, νερόμυλοι…» και παρουσιάστηκε το γνωστικό μέρος από την παιδαγωγική ομάδα του Κ.Π.Ε. με χρήση σύγχρονης τεχνολογίας.. Το κέντρο στεγάζεται στους χώρους του Δημοτικού σχολείου και Νηπιαγωγείου του δημοτικού διαμερίσματος της Βρυσέλλας που έχουν πλέον σταματήσει τη λειτουργία τους.

Στη Μονή Γηρομερίου

Την Παρασκευή 17-3-2013 μεταβήκαμε στον παραδοσιακό οικισμό Φοινικίου και επισκεφτήκαμε το Λαογραφικό Μουσείο. Περιηγηθήκαμε στο χώρο, παρατηρήσαμε, καταγράψαμε παραδοσιακά στοιχεία αλλά και σύγχρονες αρνητικές παρεμβάσεις. Το Φοινίκι, ή Φοινίκιο, ή Φοινίκο, βρίσκεται σε μικρή απόσταση περίπου 5 χλμ. ΒΑ. από τους Φιλιάτες, επί του λόφου Μαυροστάσι, σε υψόμετρο 220 μ.. Πρόκειται για ημιορεινό χωριό, με λιθόκτιστα σπίτια και κλιμακωτούς δρόμους, ο πληθυσμός του οποίου, ασχολούμενος κυρίως με την μικροκτηνοτροφία

και περισσότερο με τη γεωργία, το 1928 αριθμούσε 342 κατοίκους, έχοντας δημοτικό σχολείο και ταχυδρομικό γραφείο. Το 1981 αριθμούσε 61 κατοίκους, το 1991 ήταν 138, ενώ το 2001 αριθμούσε 142 κατοίκους. Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος.

Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε την Ι.Μ. Γηρομερίου όπου ενημερωθήκαμε και περιηγηθήκαμε από μοναχούς της Μονής. Η Ιερά Μονή Γηρομερίου ιδρύθηκε στις αρχές του 14ου αιώνα (μεταξύ 1310 και 1320), στην εποχή της ακμής του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Αποτέλεσε σημαντικό μοναστικό κέντρο και έφτασε στην μεγαλύτερη ακμή της στα μέσα του 16ου αιώνα, εποχή κατά την οποία, κατά τον Θεοδόσιο Ζυγομαλά, αριθμούσε περίπου 300 μοναχούς. Μεγάλη ήταν η προσφορά της Μονής στην περιοχή της Θεσπρωτίας σε όλη τη μακραίωνη ιστορία της, συμβάλλοντας στη διατήρηση της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των κατοίκων. Χαρακτηριστική ήταν η λειτουργία του Κρυφού Σχολειού και της Ιερατικής Σχολής, μέσα στο χώρο της Μονής. Ακόμη, με ενέργειες κάποιων Εξάρχων και με έξοδα της Μονής λειτουργούσαν σχολεία σε ορισμένα από τα χωριά της περιοχής.

ο απόγευμα επισκεφθήκαμε το γεφύρι της Γκούμανης, είδαμε το φράγμα του Καλαμά και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο το οποίο εξασφαλίζει ηλεκτρικό ρεύμα σε 7000 ανθρώπους.Στη συνέχεια μεταβήκαμε στην παλαιά Σαγιάδα. Στην πλαγιά του βουνού , στα βόρεια του σύγχρονου ομώνυμου χωριού, απλώνεται ο εγκαταλειμμένος παραδοσιακός οικισμός, με εξαιρετική θέα προς το Ιόνιο και την Κέρκυρα ενώ κάτω ξεδιπλώνεται το Δέλτα του Καλαμά. Ένα έρημο σήμερα χωριό με φανερά τα ίχνη μιας όμορφης αλλά και δύσκολης εποχής Οι καταστροφές στα τέλη του 19ου αιώνα από σεισμό και κυρίως αυτή της περιόδου 1943-1944 έπληξαν ανεπανόρθωτα τον ιδιαίτερα σημαντικό αυτό οικισμό. Είναι χτισμένη στην πλαγιά του βουνού σε θέση που δε διακρίνεται από την ακτή, ούτε καθώς ανεβαίνεις, παρά μόνο όταν πλησιάσεις τα πρώτα σπίτια.Η κεντρική πλατεία με το αλώνι

δίπλα στην εκκλησία του Αϊ-Γιώργη, σπίτια πέτρινα, με εξαιρετική αρχιτεκτονική, κλεισμένα με μαντρότοιχους, με έναν ή δύο ορόφους, αλλά και αρχοντικά που διαφέρουν ως προς την έκταση, αλλά και την εκμετάλλευση του χώρου πραγματικά μας εντυπωσίασαν. Στα περισσότερα σπίτια οι βράχοι δεν έχουν απομακρυνθεί, αποτελούν ένα πανέμορφο διακοσμητικό φυσικό στοιχείο . Στην κεντρική πλατεία του ερειπωμένου χωριού, κάθε καλοκαίρι γίνονται εκδηλώσεις με τη συγκέντρωση μουσικών παραδοσιακών συγκροτημάτων από όλα τα Βαλκάνια.

Το Σάββατο 18-5-2013, ήταν η τελευταία ημέρα της εκδρομής και περιλάμβανε επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ηγουμενίτσας. Το μουσειολογικό πρόγραμμα του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας στηρίζεται σε πέντε βασικές εκθεσιακές - θεματικές ενότητες: Αρχαιολογική ~ Ιστορική αναδρομή, Οικισμοί των Ιστορικών χρόνων, Δημόσιος Βίος, Ιδιωτικός Βίος, Ταφικά έθιμα.

Η πρώτη θεματική ενότητα έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός «εισαγωγικού» τμήματος, που λειτουργεί ως το χρονολογικό εργαλείο παρακολούθησης της έκθεσης. Το ρόλο αυτού του εργαλείου αναλαμβάνουν ο αρχαιολογικός ~ ιστορικός χάρτης, τα χρονολόγια και τα χαρακτηριστικά ευρήματα της κάθε εποχής. Στη δεύτερη ενότητα παρέχεται η δυνατότητα να γνωρίσει ο επισκέπτης τους κυριότερους οικισμούς των ιστορικών χρόνων μέσα από επιλεγμένα αρχιτεκτονικά και κινητά ευρήματα. Η Αίθουσα ΙΙ, βρίσκεται στον ημιώροφο και είναι αφιερωμένη στο Δημόσιο βίο. Οι όψεις του δημόσιου βίου παρουσιάζονται μέσα από τις εξής θεματικές υποενότητες: α) οικονομική και πολιτική οργάνωση, β) δημόσια κτίρια, γ)

πόλεμος~οπλισμός, δ) ναοί και λατρείες. Η Αίθουσα ΙΙΙ, βρίσκεται, επίσης, στον ημιώροφο και φιλοξενεί την ενότητα που αναφέρεται στον ιδιωτικό βίο των κατοίκων της αρχαίας Θεσπρωτίας. Η παρουσίαση του ιδιωτικού βίου δομείται από τις εξής θεματικές υποενότητες: α) επαγγέλματα και ασχολίες, β) η ζωή μέσα στο σπίτι, γ) καλλωπισμός - ένδυση. Η τελευταία ενότητα της έκθεσης αναπτύσσεται στην Αίθουσα ΙV, στον όροφο του Μουσείου. Πραγματεύεται το ιδιαίτερα ευαίσθητο και συγκινησιακό θέμα του θανάτου, επικεντρώνοντας στη διαχρονική εξέλιξη των ταφικών εθίμων και πρακτικών στο Θεσπρωτικό χώρο. Παρουσιάζεται το πλούσιο μυθολογικό παρελθόν που συνδέει τους ποταμούς της Θεσπρωτίας με τον Κάτω Κόσμο, η εξέλιξη της ταφικής αρχιτεκτονικής από την Αρχαϊκή ως τη Βυζαντινή περίοδο, οι πρακτικές ταφής (ενταφιασμός, καύση), τα κτερίσματα και η σημασία τους.

Το Κ.Π.Ε. Φιλιατών είχε εξαιρετική οργάνωση, συνέπεια, προθυμία και υπευθυνότητα. Ιδιαίτερες θερμές ευχαριστίες στους συναδέλφους Μάρκο Νικολάου (Υπεύθυνο ΚΠΕ) ,Ευάγγελο Στράτου ,Ευάγγελο Αναγνωστόπουλο ,Βασίλη Αρβανίτη και Αλεξάνδρα Γούλα (μέλη της Π.Ο)., καθώς και όλους όσους συμμετείχαν στην οργάνωση και υλοποίηση του προγράμματος.

Ο Καλαμάς

Μαθητές και εκπαιδευτικοί αποκόμισαν εξαιρετικά σημαντικές εμπειρίες, που δικαιολογούν απολύτως το μορφωτικό, περιβαλλοντικό, παιδαγωγικό και κοινωνικό χαρακτήρα της εκδρομής. Υπήρξε ισχυρή βιωματική σύνδεση ανάμεσα στο γνωστικό αντικείμενο, που είχε μελετηθεί κατά τους προηγούμενους μήνες εφαρμογής του προγράμματος, και την επιτόπια μελέτη, έρευνα και δράση με αποτέλεσμα να εξυπηρετηθούν με τον καλύτερο τρόπο οι στόχοι του προγράμματος. Επιπλέον, επιτεύχθηκαν στόχοι ανάπτυξης της κριτικής ικανότητας των μαθητών. Σημαντικό θεωρούμε το γεγονός της ανάληψης πρωτοβουλιών για τη δημιουργία δράσεων, κοινωνικοποίησης και κυρίως της ανάπτυξης της προσωπικότητας με βάση τις γνωστικές εμπειρίες που αποκομίζουν από παρόμοιες δραστηριότητες.

Σε πολλές περιπτώσεις αναδείχτηκαν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και ικανότητες-δυνατότητες ,αρκετά από τα οποία δεν είχαν γίνει αντιληπτά στον βαθμό αυτό.