«Φωλιές» ψαριών στον βυθό για να σωθούν τα αποθέματα

Ο καθορισμός επιλεγμένων περιοχών, στις οποίες θα απαγορεύεται το ψάρεμα και θα λειτουργούν ως φυσικά ιχθυοτροφεία, θα εμπλουτίσει τα αλιευτικά αποθέματα, λένε οι ερευνητές
Στο «φως» έρχονται τα «μυστικά» του βυθού στα νησιά των Κυκλάδων.
Τα είδη των ψαριών που παλαιότερα έπεφταν συχνά στα δίχτυα των ψαράδων και πλέον κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, ο άγνωστος «εισβολέας» των βυθών και οι παρεμβάσεις που απαιτούνται για να σωθούν οι πληθυσμοί των ψαριών αποτυπώνονται σε μια μεγάλη επιστημονική έρευνα, που γίνεται για πρώτη φορά, σε επίπεδο νομού, στην Ελλάδα.
Υστερα από αναρίθμητες μετρήσεις και υπολογισμούς, οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη για την άμεση λήψη μέτρων ώστε να σωθούν τα αποθέματα ψαριών στον βυθό των Κυκλάδων
Οι ερευνητές προχωρούν εδώ και δύο χρόνια βήμα βήμα. Εξέτασαν τον βυθό σε 295 «σταθμούς», σε 31 μικρά και μεγάλα νησιά του συμπλέγματος των Κυκλάδων, στο κεντρικό Αιγαίο, «πήραν» πάνω από 3.000 υποβρύχιες φωτογραφίες, μίλησαν με παράκτιους αλιείς και έκαναν αναρίθμητες μετρήσεις και υπολογισμούς
Τα συμπεράσματά τους «παγώνουν». Η ανάγκη για λήψη μέτρων είναι άμεση.
«Η κατάσταση του βυθού, όπως την βρήκαμε, είναι πάρα πολύ άσχημη όσον αφορά τα ιχθυαποθέματα», λέει στο «Εθνος» ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιώργος Κόκκορης, επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας, που διενεργείται με χρηματοδότηση της Νομαρχίας Κυκλάδων.
Στο πλαίσιο του προγράμματος διενεργείται και η διδακτορική διατριβή της κ. Συλβαίν Γιακουμή, που συνέταξε και έκθεση, η οποία διανεμήθηκε, την περασμένη εβδομάδα, στο Νομαρχιακό Συμβούλιο Κυκλάδων, όπου ο κ. Κόκκορης έκανε αναλυτική παρουσίαση των συμπερασμάτων της έρευνας.
Σύσσωμο το Νομαρχιακό Συμβούλιο αποφάσισε, μεταξύ άλλων, μετά την ολοκλήρωση της μελέτης να ξεκινήσει διάλογος με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για να καθοριστεί ένα δίκτυο θαλάσσιων αποθεμάτων στις Κυκλάδες.
Οπως εξηγεί ο κ. Κόκκορης, θα πρέπει σε κάθε νησί να καθοριστούν κάποιες επιλεγμένες, μικρές περιοχές, που θα απαγορευτεί πλήρως το ψάρεμα και γι αυτό απαιτείται να υπάρξει συναίνεση όλων των εμπλεκομένων, ώστε να λειτουργούν ως φυσικά ιχθυοτροφεία.
Δηλαδή, να μπορούν οι πληθυσμοί των ψαριών να καταφεύγουν εκεί, ν αναπαράγονται και να μεγαλώνουν με ασφάλεια και στη συνέχεια να βγαίνουν έξω και να εμπλουτίζουν τα αλιευτικά αποθέματα.
Για την ολοκλήρωση της έρευνας απομένει να γίνει φέτος το καλοκαίρι μελέτη του βυθού στη Μύκονο και στα κοντινά της μικρά νησιά, Ρήνεια και Δήλο. Εκτός του κ. Κόκκορη και της κ. Γιακουμή, την ερευνητική ομάδα αποτελούν οι Μαρία Σίμη, Αλέξανδρος Πανταζής, Ισιδώρα Βλάχου, Αλεξάνδρα Σπυροπούλου και ο κ. Αντόνιο Γκόμεζ.
Ομως, η μέχρι τώρα εικόνα για το κεντρικό Αιγαίο δεν είναι καλή.
Αν και δεν υπάρχουν συγκριτικά στοιχεία για να ξέρουν οι ερευνητές ποια ακριβώς είδη έχουν μειωθεί, από τις συνεντεύξεις αλιέων φαίνεται ότι πλέον δεν ψαρεύονται τόσο συχνά όσο παλαιότερα συνολικά 34 είδη ψαριών, κυρίως το σκαθάρι, η γόπα, ο κολιός, το λυθρίνι κ.ά.
«Αναμέναμε να υπάρχει μεγάλη βιομάζα σε βραχώδη βυθό και λιγότερη σε αμμώδη. Ομως, διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει διαφοροποίηση, και αυτό είναι άσχημο», μας λέει ο κ. Κόκκορης.
Από τις υποθαλάσσιες έρευνες διαπιστώνεται και η ύπαρξη ενός «εισβολέα», που έφτασε μέσω της διώρυγας του Σουέζ, του «γερμανού», όπως αποκαλούν οι ψαράδες το συγκεκριμένο είδος.
Ακόμα, καταγράφτηκαν στην περιοχή 55 διαφορετικά είδη ψαριών και 5 «οικογένειες», αλλά οι υπολογισμοί που έγιναν σε σύγκριση με την προστατευόμενη περιοχή των νήσων Μέντες, στην Ισπανία, ήταν απογοητευτική. «Η διαπίστωση των αλιέων ότι οι θάλασσες έχουν αδειάσει δεν είναι υπερβολή», αναφέρεται στην έκθεση που διανεμήθηκε στο νομαρχιακό συμβούλιο Κυκλάδων, που συνεδρίασε στα Κουφονήσια.
Ο κ. Παναγιώτης Βούρος, από το τμήμα Περιβάλλοντος της Νομαρχίας Κυκλάδων, το οποίο μαζί με τη Διεύθυνση Αλιείας παρακολουθούν το θέμα, μας εξήγησε ότι «η έρευνα αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τις Κυκλάδες, για να ληφθούν μέτρα, που άλλωστε επιβάλλονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία».
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου μας εξήγησε ότι η προτεινόμενη μέθοδος έχει λειτουργήσει με επιτυχία στην Ισπανία και στην Αυστραλία και γι αυτό η έρευνα γίνεται σε συνεργασία με επιστήμονες των δύο χωρών.
"Ενας... «γερμανός» απειλεί τον ντόπιο πληθυσμό ψαριών
Ενας «εισβολέας» έχει εγκατασταθεί στον βυθό των Κυκλάδων. Είναι ένα ψάρι, με μέγιστο μήκος τα 30 εκατοστά, που οι ψαράδες ονομάζουν «γερμανό» (Siganus Luridus), ενώ λέγεται και «αγριοσάλπα».
«Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πότε ακριβώς έκανε την εμφάνισή του στις Κυκλάδες. Ομως, παλαιότερα δεν υπήρχε, και τώρα διαπιστώνουμε ότι η βιομάζα του αντιστοιχεί στο 37% της βιομάζας των ψαριών, που τρέφονται με φύκια», μας λέει ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Γιώργος Κόκκορης.
Ο ίδιος εξηγεί ότι ο «γερμανός» είναι από τα περίπου 40 είδη ψαριών που προέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα ή και τον Ινδικό ωκεανό και μέσω της διώρυγας του Σουέζ έχουν εγκατασταθεί και αναπαράγονται στη Μεσόγειο.
Πάντως, μέχρι τώρα ο «γερμανός» δεν αλιεύεται ή και, εάν πιαστεί από κάποιον ψαρά, συνήθως αυτός το πετάει στη θάλασσα, ενώ, όπως λέει ο κ. Κόκκορης, δεν έχει φτάσει ακόμα αυτό το είδος στο βόρειο Αιγαίο, στα νερά της Λέσβου.
Οπως λέει ο καθηγητής, η παρουσία του «εισβολέα» στις Κυκλάδες έχει οπωσδήποτε επιπτώσεις στον «ντόπιο» πληθυσμό ψαριών, πράγμα, όμως, που απαιτείται να διερευνηθεί περαιτέρω.
Σπάνια στα δίχτυα των ψαράδων 34 είδη ψαριών που κάποτε ήταν άφθονα
«Δυσεύρετα» είδη τείνουν να γίνουν για τους ερασιτέχνες και επαγγελματίες ψαράδες που ρίχνουν δίχτυα στα νερά των Κυκλάδων το σκαθάρι, η γόπα, ο κολιός και το λυθρίνι.
Αυτό διαπιστώνουν οι ίδιοι οι ψαράδες της περιοχής απαντώντας σε ερωτήσεις που τους έγιναν στο πλαίσιο της έρευνας για τον σχεδιασμό δικτύου θαλασσίων αποθεμάτων στις Κυκλάδες, που πραγματοποιείται με επιστημονικό υπεύθυνο τον επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Γιώργου Κόκκορη, με τη συνεργασία της Συλβαίν Γιακουμή.
Στο πλαίσιο της έρευνας ρωτήθηκαν 144 παράκτιοι αλιείς από νησιά των Κυκλάδων, από τους οποίους το 98% έχει παρατηρήσει μείωση στα ιχθυαποθέματα και μόνο το 2% θεωρεί ότι παραμένουν σταθερά.
Οι ερευνητές κατέφυγαν στη μέθοδο των συνεντεύξεων με παράκτιους αλιείς, δεδομένου ότι στη χώρα μας δεν υπάρχουν συγκριτικά στοιχεία για να εξαχθούν ασφαλή επιστημονικά συμπεράσματα για το ποια είδη ψαριών έχουν χαθεί.
Ωστόσο, μιλώντας κατά μέσο όρο με 7 ψαράδες από κάθε νησί, ηλικίας από 27 μέχρι και 91 ετών, με μέγεθος σκαφών που κυμαίνεται από 4,7 μέχρι 16,2 μέτρα, αποκτάς μια ασφαλή εικόνα, αφού καταγράφτηκαν 34 είδη ψαριών, που ενώ κάποτε ήταν άφθονα σήμερα σπάνια πιάνονται.
Επειδή οι απαντήσεις ήταν αυθόρμητες, οι περισσότερες (40,6%) αφορούσαν την «εξαφάνιση» του αστακού και ακολουθούν όπως φαίνεται και στον Πίνακα 1 διάφορα είδη ψαριών, όπως το σκαθάρι (35%), η γόπα (23%), ο κολιός (19%), το λυθρίνι (13%) κ.ο.κ.
Οι ίδιοι απαντώντας επίσης αυθόρμητα επεσήμαναν, μεταξύ άλλων, ως πιθανές αιτίες για τη μείωση των αποθεμάτων τις εξής:
Η υπεραλίευση (67%), η ανεμότρατα (52%), το γρι γρι (26%), τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα αλιείας (17%), η χρήση δυναμίτη (15%), η ρύπανση από ξηρά (14%) κ.ά.
Οι ίδιοι προτείνοντας λύσεις για να βελτιωθεί η κατάσταση επιλέγουν την εφαρμογή της νομοθεσίας και αύξησης της αστυνόμευσης, να σταματήσουν τη δραστηριότητά τους οι ανεμότρατες κ.ο.κ.
Ομως, το σημαντικό είναι ότι το 72% των ερωτηθέντων απάντησε θετικά στη δημιουργία ενός θαλάσσιου καταφυγίου (αποθέματος) στην περιοχής τους από τους οποίους το 37% είναι υπέρ μιας τέτοιας πρότασης εφόσον η διάρκειά της περιοριστεί από 1 έως 5 χρόνια.

Πηγή: Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ