Ψάρια - εισβολείς από την Ερυθρά Θάλασσα

"Alien" εισβάλλουν στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρόκειται για θαλάσσια είδη μετανάστες που ήρθαν για να μείνουν. Με τις αρνητικές και θετικές επιπτώσεις που αυτή η αποδημία μπορεί να επιφέρει στη βιοποικιλότητα της Μεσογείου
Τροπικά ψάρια μετανάστες, τα οποία πέρασαν στη Μεσόγειο Θάλασσα από τη διώρυγα του Σουέζ τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν εδραιώσει την παρουσία τους στη θαλάσσια λεκάνη, προκαλώντας κάποια από αυτά και πονοκέφαλο στους ντόπιους ψαράδες, αλλά και πολλά ερωτηματικά στους επιστήμονες, οι οποίοι τα μελετούν. Η Κύπρος, ως νησί της Μεσογείου, δεν αποτελεί εξαίρεση στην προτίμηση των λεσσεψιανών μεταναστών, όπως ονομάζονται τα ψάρια αυτά. Υπάρχουν ξενικά είδη που διείσδυσαν στη Μεσόγειο εδώ και πολλά χρόνια. Για παράδειγμα, οι αναφορές για την είσοδο της προσφυγούλας (άλλως κουρκούνα ή γερμανός) στη Μεσόγειο χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1920. Ας σημειωθεί ότι οι λεσσεψιανοί μετανάστες πήραν το όνομά τους από τον Φερδινάνδο ντε Λεσσέψ, ο οποίος ανέλαβε τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ (η οποία λειτούργησε το 1869).

Οι αριθμοί

Μέχρι το 2000 υπήρχαν αναφορές για πάνω από 300 είδη, τα οποία εισήλθαν από την Ερυθρά Θάλασσα (μαλάκια, ψάρια, καρκινοειδή, πολύχαιτοι, φύκη). Τα λεσσεψιανά είδη εισέρχονται στη Μεσόγειο πέραν από το φυσικό τρόπο, μέσω της διώρυγας του Σουέζ και με εισαγωγή από τον άνθρωπο (μεταφορά με πλοία, διαφυγή από ενυδρεία κτλ). Οι κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν την εξάπλωση των ειδών αυτών, και την ικανότητά τους να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον τους, τη Μεσόγειο. Πάντως, ορισμένα είδη μπορεί να ευνοηθούν από την αλλαγή του κλίματος (αύξηση της θερμοκρασίας του νερού, αύξηση αλατότητας κτλ). Επιστήμονες αναφέρουν ότι η αύξηση της εισόδου των μεταναστών ψαριών μπορεί να ευνοείται από την αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών.

Τα προβλήματα.

Η εισβολή ξενικών ειδών θεωρείται βασική αιτία για τη μείωση της βιοποικιλότητας στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Ορισμένοι εισβολείς ανταγωνίζονται ή αποτελούν θηρευτές αυτόχθονων ειδών, με αποτέλεσμα να ανατρέπεται η ισορροπία του οικοσυστήματος και σε μερικές περιπτώσεις αυτόχθονα είδη να αντικαθίστανται από ξενικά. Υπάρχουν ξενικά είδη με εμπορική αξία (όπως η προσφυγούλα/κουρκούνα), άλλα που είναι τοξικά (όπως είδη του λαγοκέφαλου), καθώς και άλλα που δεν φαίνεται να προκαλούν επιπτώσεις στο νέο τους περιβάλλον. Οι Υγειονομικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, καθώς και οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες και το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, ενημερώνουν το κοινό σε περίπτωση που υπάρχουν τοξικά είδη, επικίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου.

"Μας παίρνουν τη ζήση μας"

Οποιαδήποτε μεταβολή στη βιοποικιλότητα και τις τροφικές σχέσεις των ειδών στο οικοσύστημα (ανταγωνισμός, θήρευση) επηρεάζει τον ψαρά είτε στη σύνθεση των ειδών, είτε στην ποσότητα ψαριών που αλιεύει. Στην Κύπρο πληθαίνουν οι καταγγελίες από ψαράδες για καταστροφή δικτύων από το τοξικό ψάρι λαγοκέφαλος. Από την άλλη, οι ψαράδες εκμεταλλεύονται εμπορικά την προσφυγούλα, η οποία έχει εξαπλωθεί εδώ και δεκαετίες στη θαλάσσια περιοχή μας. Στις θάλασσες της Πάφου και ιδιαίτερα της Πόλης Χρυσοχούς έχει κάνει την εμφάνισή του το τοξικό ψάρι, εισβολέας από την Ερυθρά Θάλασσα, με την κοινή ονομασία λαγοκέφαλος, το οποίο πλέον αναπαράγεται και στη Μεσόγειο. Το ψάρι, που μπορεί να φτάσει έως και 85 εκατοστά περίπου σε μήκος, έγινε φόβος και τρόμος για τους ψαράδες, οι οποίοι δηλώνουν αγανακτισμένοι καθώς δεν τους έχει αφήσει σώο παραγάδι, ενώ συχνά καταστρέφει και τα δίχτυά τους. Σύμφωνα με τον επαγγελματία ψαρά, αντιπρόεδρο της Παγκύπριας Επιτροπής Ψαράδων, Κώστα Λεωνίδου, το πρόβλημα διογκώνεται συνεχώς και οι λαγοκέφαλοι εμφανίζονται παντού στην περιοχή, ακόμη και μέσα στο λιμάνι σε τεράστιες ποσότητες. "Παλιά μας κατέστρεφε μόνο τα παραγάδια", μας είπε ο κ. Λεωνίδου. "Όσο περνάει ο καιρός όμως όχι μόνο αυξάνεται και πληθύνεται, αλλά έρχεται όλο και πιο έξω και μας τρώει τα δίχτυα και τα σχοινιά που τα κρατούν, με αποτέλεσμα να τα καταστρέφει". Ο κ. Λεωνίδου τόνισε ότι οι ζημιές στα δίχτυα είναι τεράστιες και ευελπιστεί το κράτος μέσω ειδικής χορηγίας που τους υποσχέθηκε να καλύψει τουλάχιστον ένα μέρος της ζημιάς.

Δόντια λαγού

Γνώστης του θέματος και πρόθυμος να μιλήσει γι' αυτό το σημαντικό θέμα στα Μέσα είναι ο κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος, τέως διευθυντής του Τμήματος Αλιείας. "Το εν λόγω ψάρι δεν είναι εμπορεύσιμο και δεν έχει καμιά χρήση, γνωστή τουλάχιστον. Φαίνεται να καταναλώνει καβούρια, γαρίδες, σουπιές και μικρά ψαράκια", μας εξήγησε. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, οι ψαράδες πλέον αναγνωρίζουν το συγκεκριμένο είδος ψαριού και έχουν σταματήσει να το καταναλώνουν.Το συγκεκριμένο είδος ψαριού είναι της οικογένειας Tetraοdontidae, κοινώς γνωστό και ως λαγοκέφαλος ή κουνέλι (Lagocephalus sp.) εξαιτίας των μπροστινών του δοντιών που μοιάζουν με αυτά του κουνελιού.Στη Μεσόγειο φαίνεται να "μετανάστευσε" γύρω στο 1950, ωστόσο, στην Κύπρο έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια. Η κατανάλωση του ψαριού αυτού και ειδικότερα της τετροδοτοξίνης που υπάρχει στο σώμα του επηρεάζει το νευρικό σύστημα του ανθρώπου και μπορεί να επιφέρει ακόμα και το θάνατο από πνευμονική ανεπάρκεια. Η ποσότητα τετροδοτοξίνης που βρίσκεται στο ψάρι αυτό ποικίλλει και εξαρτάται από την εποχή του έτους και την περιοχή αλίευσής του. Δεν υπάρχει αντίδοτο στην τετροδοτοξίνη.Το Τμήμα Αλιείας έχει ενημερώσει την αλιευτική κοινότητα για το εν λόγω ψάρι και έχει ήδη προειδοποιήσει να μη διοχετεύεται στην αγορά.
Πηγή: Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ - Κύπρου