Ποταμός της καθαρής ενέργειας

Τα έξι φράγματα του Αλιάκμονα δημιουργούν μοναδική συστοιχία λιμνών στην περιοχή

Του ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΙΓΓΑΝΑ

 

Στα σχολικά βιβλία ο ποταμός Αλιάκμονας είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας. Εχει τις πηγές του στον Γράμμο και τις εκβολές του στον Θερμαϊκό Κόλπο, διασχίζοντας πέντε νομούς. Στην αναθεώρησή τους τα σχολικά εγχειρίδια θα πρέπει τώρα να τον αναφέρουν ως τον ποταμό της καθαρής ενέργειας.

Στις 13 Ιουλίου, η ΔΕΗ προχώρησε στην έμφραξη της σήραγγας εκτροπής του φράγματος του υδροηλεκτρικού Εργου Ιλαρίωνα και ξεκίνησε έτσι η δημιουργία ενός νέου υδροταμιευτήρα που θα προσφέρει ύδρευση, άρδευση, τουριστική ανάπτυξη, αντιπλημμυρική ανάσχεση στους νομούς Κοζάνης και Γρεβενών και φυσικά καθαρή ηλεκτρική ενέργεια, αυξάνοντας κι άλλο το ποσοστό των πολύτιμων καθαρών πηγών ενέργειας στο εθνικό ενεργειακό χαρτοφυλάκιο. Ο Αλιάκμονας καλύπτει πλέον το 2%-2,5% στο συνολικό 8-10% της καθαρής ενέργειας που παράγει η χώρα κυρίως από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς του μεγαλύτερου σε μήκος ελληνικού ποταμού, του Αχελώου κι άλλων μικρότερων ποταμών της ηπειρωτικής Ελλάδας. Τα φράγματά του που έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία 35 χρόνια δημιουργούν μια μοναδική συστοιχία λιμνών που ξεκινά από τις λίμνες του Μακροχωρίου και της Αγίας Βαρβάρας Ημαθίας και συνεχίζεται στις λίμνες των Ασωμάτων, της Σφηκιάς, του Πολυφύτου και τώρα αυτής του Ιλαρίωνα. Ισως στο μέλλον κι αν η οικονομική κατάσταση της χώρας το επιτρέψει και η ΔΕΗ το κατορθώσει, να προστεθεί και η τεχνητή λίμνη Ελαφιού...

Λόγω του γεωανάγλυφου της περιοχής ή λόγω κάποιας μορφολογικής συγκυρίας και του σχεδιασμού της ΔΕΗ, η κάθε μια από αυτές τις τεχνητές λίμνες «βλέπει» την άλλη, με κυρίαρχη τη λίμνη του Πολυφύτου, έκτασης 74 τ. χλμ. τη μεγαλύτερη και μητρική λόγω κατασκευής του φράγματός της τη δεκαετία του '70. Αλλωστε, το νέο λιθόρριπτο φράγμα ύψους 130 μέτρων του Υδροηλεκτρικού Σταθμού Ιλαρίωνα συνολικού όγκου 9 εκατ. κ.μ. που θα δημιουργήσει τον ταμιευτήρα χωρητικότητας 520 εκατ. τ. χλμ. δεν απέχει παρά 2-3 χλμ. από τη ΝΔ όχθη της λίμνης Πολυφύτου, στη γέφυρα του Ρυμνίου Κοζάνης. Ο εξοπλισμός του ΥΗΣ Ιλαρίωνα περιλαμβάνει τον κύριο σταθμό που αποτελείται από δύο υδροστροβίλους συνολικής ισχύος 155,2 MW κι ένα μικρό υδροηλεκτρικό έργο για την εξασφάλιση της οικολογικής παροχής ισχύος 4,2 MW.

Η ισχύς του νέου ΥΗΣ Ιλαρίωνα Κοζάνης, σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε στην «Κ» ο τομεάρχης Λειτουργίας και Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων της ΔΕΗ κ. Παναγιώτης Πεσεξίδης, θα προστεθεί σε αυτήν που παρέχουν στο ενεργειακό σύστημα της χώρας οι ΥΗΣ Πολυφύτου Κοζάνης με 420 GWH τον χρόνο (3 μονάδες των 125 MW), της Σφηκιάς Ημαθίας (3 μονάδες των 105 MW), των Ασωμάτων Ημαθίας (2 μονάδες των 55 MW), της Αγίας Βαρβάρας 940 ΚW και του Μακρυχωρίου Ημαθίας (3 μονάδες των 3,5 MW). Ο σταθμός Ιλαρίωνα προβλέπεται ότι θα παράγει ετησίως 330 GWH καθαρής ενέργειας συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της ΔΕΗ και της εθνικής οικονομίας, στη διατήρηση της ποιότητας του περιβάλλοντος και της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού. Πάντως, η λειτουργία των ΥΗΣ του Αλιάκμονα δεν καθορίζεται από τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, αλλά από τις ανάγκες ύδρευσης, άρδευσης - αντιπλημμυρικής ανάσχεσης. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι τρίτη κατά σειρά στις παροχές των φραγμάτων, αλλά είναι αναμφίβολα πολύτιμος κρίκος στην ηλεκτροδότηση, λόγω της ταχύτατης ενσωμάτωσής τους στο ενεργειακό σύστημα της χώρας.

Τουριστικοί προορισμοί

Η Θεσσαλονίκη χρησιμοποιεί το 70% των αναγκών ύδρευσής της από τον Αλιάκμονα. Τα περισσότερα φράγματά του λειτούργησαν ευεργετικά στο περιβάλλον των νομών Ημαθίας και Κοζάνης. Ορισμένα από αυτά θεωρούνται «έργα ανθρώπων που συμπληρώνουν το έργο της φύσης». Η Αγία Βαρβάρα έξω από τη Βέροια καθίσταται τουριστικός προορισμός, ενώ η λίμνη Πολυφύτου Κοζάνης αναδεικνύεται σε οικολογικό παράδεισο-καταφύγιο πουλιών που προσφέρεται για τουρισμό.

Μια νέα λίμνη γεννιέται στο φράγμα Ιλαρίωνα

Η λίμνη Ιλαρίωνα (παίρνει το όνομά της από το μοναστήρι του Ιλαρίωνος της Αιανής Κοζάνης, δίπλα στο οποίο κατασκευάστηκε το φράγμα) είναι η νεώτερη λίμνη της χώρας. Μέχρι τα τέλη του χρόνου θα έχει ολοκληρωθεί ο σχηματισμός της.

Η περίοδος αυτή, όπως ανέφεραν οι υδρογεωλόγοι της ΔΕΗ, είναι και η πιο κρίσιμη για τον σχηματισμό μιας λίμνης και γι' αυτόν τον λόγο προηγούνται εκτεταμένες γεωλογικές και υδρογεωλογικές μελέτες στο έδαφος που θα καλύψει.

Κομβικό σημείο είναι ο ρυθμός που γεμίζει και σύμφωνα με τη ΔΕΗ η έμφραξη του φράγματος, ενώ η ανάπτυξή της εξελίσσεται σύμφωνα με τον σχεδιασμό.

Συνολικά η επιφάνεια των νερών της θα καλύπτει έκταση 21 τετραγωνικών χιλιομέτρων στα όρια των νομών Κοζάνης και Γρεβενών, αλλά είναι η τεχνητή λίμνη για την οποία έγιναν οι λιγότερες απαλλοτριώσεις, καθώς ο Αλιάκμονας σ' αυτήν την περιοχή, δηλαδή από τη Μονή Ιλαρίωνος μέχρι τη Μονή του Οσίου Νικάνορος Γρεβενών (Ζάβορδα), στο διάβα των αιώνων, έχει σχηματίσει βαθιές και απόκρημνες χαράδρες που τώρα θα προσφέρουν μεγάλο βάθος νερών.

Είναι η έκτη λίμνη που δημιουργείται κατά μήκος του ποταμού.

Μεταφορά εκκλησίας

Οι παραποτάμιες σωστικές ανασκαφές που έγιναν τα τελευταία χρόνια έφεραν στο φως σημαντικά στοιχεία για την προϊστορία της Μακεδονίας και τον μακεδονικό ελληνισμό, ενώ η ΔΕΗ διέθεσε κονδύλι 800.000 ευρώ για να μεταφέρει σε ράγες και σε νέα υψηλότερη θέση το παλιό μοναστήρι της Παναγίας Τουρνικίου Γρεβενών, προκειμένου να μην κατακλυστεί από τα νερά της.

Η υπέροχη διαδρομή που ενώνει τις αρχαιότητες της Βεργίνας με την Αιανή δημιουργεί τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης μοναδικού τουριστικού προϊόντος με πολυποίκιλο ενδιαφέρον, αναφέρει ο Δήμος Κοζάνης.

Τα νερά του νέου ταμιευτήρα σε μια εποχή που οι κλιματικές αλλαγές συνδέονται με προβλήματα λειψυδρίας θα συνιστούν πλεονέκτημα, αναφέρει ο δήμαρχος κ. Λάζαρος Μαλούτας και προσθέτει πως «ο Δήμος Κοζάνης θα παρακολουθεί την τήρηση των δεσμεύσεων της ΔΕΗ για την προστασία των μνημείων, αλλά και την εξέλιξη των εργασιών αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος στην περιοχή της Μονής Ιλαρίωνος ώστε να ξαναγίνει πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών».