Γνωριμία με ένα φυτό: Ένα ακτινίδιο την ημέρα...

Και νόστιμο, και διαιτητικό, και πολύτιμο για τη θωράκιση του οργανισμού

Με χνουδωτό εξωτερικό φλοιό και ζουμερή εσωτερική σάρκα, το ακτινίδιο είναι ένα χειμωνιάτικο φρούτο με υψηλή διατροφική αξία. Πλούσιο σε μέταλλα, ιχνοστοιχεία και βιταμίνη C, το κίουι, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, ενισχύει το ανοσοποιητικό και βελτιώνει την όραση και το... DNA.

Ταξίδεψε από τη Ν. Ζηλανδία

Με μακρόχρονη ιστορία, που κρατάει από την Κίνα, ταξίδεψε στις αρχές του 20ού αιώνα, αρχικά ως καλλωπιστικό φυτό, σε Ευρώπη, Αμερική και Νέα Ζηλανδία. Οι πρώτοι όμως που κατάλαβαν τη διατροφική του αξία και το καλλιέργησαν συστηματικά ήταν οι Νεοζηλανδοί: ο φυτοκόμος Hayward Wright πειραματίστηκε με τα φυτά και δημιούργησε τη διάσημη ποικιλία που φέρει το όνομά του. Στην Ευρώπη, πάλι, η εντατική του καλλιέργεια ξεκίνησε μόλις τη δεκαετία του '70, ενώ στην Ελλάδα οι πρώτες φυτείες δημιουργήθηκαν το 1975. Σήμερα, η ετήσια ελληνική παραγωγή ανέρχεται γύρω στους 60.000 τόνους (η αντίστοιχη παγκόσμια είναι 1,3 εκατ. τόνοι) που παράγονται σε 27.000 στρέμματα. Περίπου τα 10.000 από αυτά βρίσκονται στην Πιερία, ενώ σημαντικές καλλιεργητικές εκτάσεις διαθέτουν οι νομοί Ημαθίας, Πέλλας, Αρτας, Φθιώτιδας και Λάρισας.

Προτιμάει τη ζέστη

Το ακτινίδιο είναι ένα φυλλοβόλο, αναρριχώμενο δέντρο με άνθη χρώματος κίτρινου, που φτάνει τα 8 - 10 μέτρα ύψος. Ωστόσο, τα φυτά που δεν καλλιεργούνται ή δεν κλαδεύονται συστηματικά έχουν συνήθως τη μορφή θάμνου. Την περίοδο αυτή το φυτό είναι ευαίσθητο σε παγετούς και δυνατούς ανέμους, εξ ου και η καλλιέργειά του απαιτεί θερμά και υγρά κλίματα με μεγάλη ηλιοφάνεια. Το χειμώνα όμως, είναι πιο ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες. Χρειάζεται γόνιμα και καλά στραγγιζόμενα εδάφη με PH ουδέτερο ή ελαφρώς όξινο. Εξαιτίας της μεγάλης συγκέντρωσης ενεργού ασβεστίου στο έδαφος, η προσθήκη οργανικής ουσίας και χειλικού σιδήρου είναι αναγκαία. Παρότι έχει υψηλές απαιτήσεις σε λίπανση, εντούτοις καλύπτεται πλήρως από τα υπάρχοντα ορυκτά και βιολογικά λιπάσματα. Eπιπλέον, η απόδοση ανά φυτό, μετά από 5 χρόνια, πλησιάζει τα 30 - 50 κιλά καρπών.

Φρούτο του χειμώνα

Τα ακτινίδια συγκομίζονται από τα τέλη του Οκτωβρίου έως και τον Δεκέμβριο, μόλις δηλαδή οι καρποί αποκτήσουν τα απαραίτητα σάκχαρα. Λόγω όμως της σχετικά εύκολης συντήρησής τους στα επαγγελματικά ψυγεία, διατίθενται στην αγορά σχεδόν όλο το χρόνο. Μερικές από τις πιο αξιόλογες ποικιλίες του είδους είναι η μετρίου μεγέθους Bruno, που ωριμάζει στα τέλη Οκτωβρίου, και οι Hayward (μεγάλου μεγέθους), Abbott (μέτριου μεγέθους) και Monty (μικρού μεγέθους), που ωριμάζουν στις αρχές Νοεμβρίου. Πέρα από τη Hayward, που καλλιεργείται περισσότερο στη χώρα μας, αξιοσημείωτη είναι επίσης η ελληνική ποικιλία «Τσεχελίδης», που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια: δίνει μεγαλύτερους καρπούς, πιο ομοιόμορφους και πλούσιους σε θρεπτικά συστατικά, ιδίως σε βιταμίνη C. To ακτινίδιο, λόγω του ότι είναι φυτό δίχως πολλούς εχθρούς και ασθένειες, δεν επιβαρύνεται με ψεκασμούς. Στην αγορά βρίσκουμε σήμερα τόσο ολοκληρωμένης διαχείρισης όσο και βιολογικής γεωργίας, ενώ οι βιολογικά καλλιεργούμενες εκτάσεις αντιπροσωπεύουν το 8% της καλλιεργούμενης έκτασης ακτινιδίου στην Ελλάδα.

Προσοχή στα σημάδια

Ενας διατροφικός μύθος που κυκλοφορεί σχετικά με τα ακτινίδια είναι πως πρόκειται για ένα υπερβολικά ξινό και στυφό φρούτο, κάτι που ισχύει μόνο σε περίπτωση που καταναλωθεί πριν ωριμάσει πλήρως. Επίσης, η επιδερμίδα τους πρέπει να μην έχει σημάδια ή «εγκαύματα». Ο χρόνος κατανάλωσής τους είναι μια άλλη παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται πάντοτε υπόψη. Ετσι, όταν προορίζονται για άμεση κατανάλωση, επιλέγουμε φρούτα ελαφρώς μαλακά. Τέλος, τα μικρότερα σε μέγεθος ακτινίδια δεν υστερούν σε θρεπτικά συστατικά και γεύση.

Σύμμαχος του DΝΑ

Κατάλληλα για τα μικρο-γεύματα της ημέρας, λόγω της πηκτίνης που περιέχουν, τα ακτινίδια (Actinidia chinensis) δημιουργούν την αίσθηση του κορεσμού. Ενδεικτικά, 100 γραμμάρια καρπού μάς δίνουν μόλις 44 θερμίδες, ενώ η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C καλύπτει την ημερήσια ανάγκη μας. Με ικανοποιητικές ποσότητες σε κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, φυτικές ίνες, ιχνοστοιχεία και βιταμίνη Ε, τα ακτινίδια βοηθούν στην καλύτερη άμυνα του οργανισμού, στη θωράκιση του κυκλοφορικού συστήματός μας, στην πέψη και στην εύρυθμη λειτουργία του εντέρου, κ.λπ. Πρόσφατες, μάλιστα, επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι άτομα που καταναλώνουν δύο με τρία ακτινίδια ημερησίως έχουν βελτιωμένη ικανότητα διόρθωσης του DNA των κυττάρων μετά από πρόκληση κάποιας βλάβης. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Οσλο αποκαλύπτει ότι η κατανάλωση φρούτων ελάττωσε σημαντικά τη θρόμβωση του αίματος στους εθελοντές, μειώνοντας παράλληλα τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων.