Σήμα κινδύνου για τα καρχαριοειδή στη Μεσόγειο

Δραματικό SOS για τη συστηματική εξόντωση των καρχαριοειδών στις ευρωπαϊκές θάλασσες, εκπέμπει ο Σύλλογος Ερασιτεχνών Αυτοδυτών «Τηθύς». Επισημαίνοντας πως το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού των καρχαριών έχει αφανιστεί, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τις οικολογικές ισορροπίες, ο Σύλλογος ζητά μέτρα για την προστασία του πλέον απειλούμενου είδους θαλάσσιας πανίδας.

«Κάθε χρόνο σκοτώνονται 100 εκ. καρχαρίες», λέει στο «Εθνος» η κ. Μαρία Σαλωμίδου, εκ μέρους του «Τηθύς». Βασικότερη αιτία είναι οι... γκουρμέ ορέξεις μας: τα πτερύγια του καρχαρία -τα οποία κοστίζουν στην ασιατική αγορά από 400 έως 500 ευρώ το κιλό- χρησιμοποιούνται για την παρασκευή σούπας, στην οποία αποδίδονται δυναμωτικές ιδιότητες, παρότι αυτή η πεποίθηση δεν έχει αποδειχτεί επιστημονικά. «Ανεβάζουν τους καρχαρίες στο σκάφος ενώ είναι ακόμη ζωντανοί, τους κόβουν τα πτερύγια και τους ξαναρίχνουν στη θάλασσα, ώσπου να επέλθει ο αργός και βασανιστικός θάνατός τους», εξηγεί η κ. Σαλωμίδου.

Στοιχεία
Οι αυτοδύτες τονίζουν, επίσης, πως η θρυλούμενη επιθετικότητα των καρχαριών συνιστά υπεραπλούστευση της πραγματικότητας, καθώς αρκετά είδη τρέφονται αποκλειστικά με πλαγκτόν.

Σύμφωνα με στοιχεία της UNEP, η Μεσόγειος φιλοξενεί μία μεγάλη ποικιλία καρχαριών και συγγενικών ειδών, ήτοι 47 είδη καρχαριών και 38 σαλαχιών. Από αυτά, τα 14 είναι καταλογογραφημένα από «ευάλωτα» έως «απειλούμενα σε κρίσιμο στάδιο».

Στις ελληνικές θάλασσες, σύμφωνα με έρευνες του Δρ ωκεανογράφου Δ. Δαμαλά, εντοπίζονται τουλάχιστον 35 είδη, ανάμεσα στα οποία Σκυλόψαρα, Κεντρόνια, Γαλέοι, Προσκυνητές και οι Μεγάλοι Λευκοί, οι οποίοι καταγράφονται ως «πολύ απειλούμενο είδος».

Το τελευταίο είδος, οι Προσκυνητές και το Διαβολόψαρο προστατεύονται και από την Ελληνική Νομοθεσία, όμως δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις παραβίασής της ή πλημμελούς ελέγχου για την εφαρμογή της.

Πηγή: Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

Το Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας & Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου

Πραγματοποιήθηκε  η Πανευρωπαϊκή Εβδομάδα Καρχαρία (10-18 Οκτωβρίου) με πληθώρα εκδηλώσεων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στόχο την ενημέρωση της κοινής γνώμης για τον κίνδυνο εξαφάνισης που αντιμετωπίζει το 1/3 καρχαριών και καρχαριοειδών στην Ευρώπη και την άσκηση πιέσεων για τη διαμόρφωση αυστηρότερου νομοθετικού πλαισίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το γεγονός αποτελεί παράλληλα, μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για να προσεγγίσουμε μια άγνωστη - για τους περισσότερους - πτυχή των ελληνικών θαλασσών.
Το Αρχιπέλαγος, Ι.ΘΑ.Π.Ε.Α, ως μέλος της οργάνωσης Shark Alliance συμμετείχε εντείνοντας την καμπάνια ενημέρωσης για αυτό το θαυμαστό και άγνωστο κομμάτι του φυσικού πλούτου των θαλασσών μας, το οποίο από θηρευτής έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε άκρως ευάλωτο θήραμα.

Στη Μεσόγειο συναντώνται 47 είδη καρχαριών και καρχαριοειδών, πάνω από το 1/3 των οποίων έχουν χαρακτηριστεί ως απειλούμενα. Τα περισσότερα από τα είδη αυτά συναντώνται στις ελληνικές θάλασσες, όμως οι πληθυσμοί τους μειώνονται συνεχώς ως αποτέλεσμα διάφορων, έμμεσων κυρίως απειλών. Στην Ελλάδα σήμερα δεν εφαρμόζεται κανένα μέτρο προστασίας, ούτε καν για τα συμπαθή στο κοινό προστατευόμενα θαλάσσια είδη όπως είναι τα δελφίνια, πόσω μάλλον για τους καρχαρίες, η θανάτωση των οποίων συχνά διατυμπανίζεται ως επίτευγμα από τα ΜΜΕ.

Στις ελληνικές θάλασσες λίγα είδη καρχαρία αλιεύονται στοχευμένα (κυρίως τα μη προστατευόμενα είδη), ενώ η ακούσια αλίευση (by-catch) είναι συχνό φαινόμενο. Τα μεσογειακά αποθέματα καρχαριών στο σύνολό τους, πιστεύεται ότι βρίσκονται κοντά στην ολική εξαφάνιση. Οι καρχαρίες, ως κορυφαίοι θηρευτές στην τροφική αλυσίδα, ρυθμίζουν τη βιοποικιλότητα και αφθονία των ειδών και ως εκ τούτου αποτελούν είδη με μεγάλη οικολογική σημασία για τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Δεδομένου ότι διατηρούν τους πληθυσμούς άλλων ψαριών «υπό έλεγχο», η μείωση του πληθυσμού τους μπορεί να έχει σύνθετες και απρόβλεπτες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης και της μείωσης των αποθεμάτων σημαντικών εμπορικών ειδών.

Η κυριότερη απειλή για την επιβίωση των καρχαριών στην Ελλάδα είναι οι ακούσιες συλλήψεις. Οι περισσότερες δεν καταγράφονται, ενώ από τα λίγα είδη που καταγράφονται στα περισσότερα αποδίδεται το ίδιο όνομα, ενώ οι ακούσιες συλλήψεις επιστρέφονται στη θάλασσα πριν καταγραφούν. Έτσι καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη η προσπάθεια υπολογισμού της πραγματικής μείωσης των καρχαριών στις ελληνικές θάλασσες, κάτι που ενισχύεται και από το γεγονός ότι η έρευνα, και κατ’ επέκταση η γνώση για τους καρχαρίες στις ελληνικές θάλασσες είναι πολύ περιορισμένη. Ως αποτέλεσμα η μείωση των ειδών μπορεί να περάσει απαρατήρητη για πολύ καιρό και όταν πια παρατηρηθεί μπορεί να είναι πολύ αργά για να αντιστραφεί η κατάσταση.

Η πρακτική του shark finning, της αφαίρεσης δηλαδή του πτερυγίου του καρχαρία (η σούπα από πτερύγια καρχαρία συγκαταλέγεται στις gourmet απολαύσεις) και της απόρριψης του υπόλοιπου σώματος στη θάλασσα, είναι άλλη μια απειλή για τα ζώα αυτά. Δίχως τα πτερύγια τους η κολύμβηση και εν τέλει η επιβίωση τους καθίσταται προφανώς αδύνατη. Η ζήτηση για τα πτερύγια καρχαρία αυξάνεται κατά 5% το χρόνο, με αποτέλεσμα περισσότεροι καρχαρίες να αλιεύονται για αυτόν τον λόγο.

Μια ακόμη σημαντική απειλή είναι η ρύπανση λόγω της αυξανόμενης παράκτιας ανάπτυξης, που οδηγεί σε βιοσυσσώρευση των ρύπων. Τα βαρέα μέταλλα είναι ιδιαίτερα τοξικά για τους ζωικούς ιστούς ενώ πλαστικά απορρίματα που καταλήγουν στους ωκεανούς μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στα βράγχια και τα πτερύγια.

Λόγω των παραπάνω απειλών, αρκετά είδη καρχαρία έχουν μειωθεί έως και 90% παγκοσμίως,
Διάφορα είδη καρχαριών προστατεύονται στη Mεσόγειο και τις ελληνικές θάλασσες στο πλαίσιο διεθνών και ευρωπαϊκών συνθηκών. Υπάρχει επίσης μια συνολική απαγόρευση στην αλιεία με παρασυρόμενα αφρόδιχτα και στο shark finning . Σε πολλές χώρες ένα σύστημα αδειών έχει εισαχθεί για την αλιεία καρχαριών.
Προκειμένου να σταματήσει η μείωση των πληθυσμών των καρχαριών στις ελληνικές θάλασσες, απαιτείται:

• να υπάρξει επιτέλους εφαρμογή της υπάρχουσας εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας και οδηγίων για την προστασία των απειλούμενων ειδών και τη συνολική διαχείριση των αλιευτικών δραστηριοτήτων
• θεσμικό πλαίσιο ελέγχου για την αλιεία, καθώς επίσης και εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης
  ενημέρωση του κοινού και ευαισθητοποίηση, ώστε η αρνητική εικόνα που έχουμε για τους καρχαρίες να αποτελέσει παρελθόν.
• Οι καρχαρίες συνιστούν ένα θαυμαστό και άγνωστο κομμάτι του φυσικού πλούτου των θαλασσών μας, το οποίο οφείλουμε να προστατεύσουμε και να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.

Πηγή: www.archipelago.gr